Ενότητα: Ψυχοδυναμικές θεωρίες για τα αίτια των στερεοτύπων-προκαταλήψεων-ρατσισμού)
Ο Adorno και οι συνεργάτες του κατασκεύασαν μια κλίμακα βασισμένη σε προβολικά τεστς και άλλες ερωτήσεις με το όνομα F-scale, δηλαδή Φασιστική κλίμακα.
Η αυταρχική προσωπικότητα περιλαμβάνει τα εξής χαρακτηριστικά: 1) πίστη στις συμβατικές αξίες της κοινωνίας, 2) υποταγή σε αυταρχικές αξίες, 3) επιθετικότητα, 4) τάση να γίνεται αντιληπτή μόνο η επιφανειακή συμπεριφορά, και έλλειψη ευαισθησιών σε συναισθήματα και σκέψεις, 5) προλήψεις, 6) ψευτοδυναμικότητα, 7) ενδιαφέρον για εξουσία και δύναμη, 8) κυνισμός, 9) τάση να πιστεύει κανείς σε σκοτεινές, μεταφυσικές, καταστρεπτικές δυνάμεις που επηρεάζουν τον άνθρωπο, 10) πίστη ότι οι ερωτικές σχέσεις είναι ανήθικες.
Αποτελέσματα από μελέτες στις Η.Π.Α. έχουν δείξει, ότι τα άτομα που χαρακτηρίζονται ως αυταρχικά με βάση το F-scale συγχρόνως α) είναι προκατειλημμένα απέναντι σε μειονότητες, β) είναι πιστά σους παραδοσιακούς ρόλους της οικογένειας, γ) είναι πιο συντηρητικά στα πολιτικά τους φρονήματα, δ) έχουν προβλήματα προσαρμογής σε ομάδες με δημοκρατικό ύφος ή με laissez-faire ύφος, ε) δυσκολεύονται να αντιληφθούν την στάση των άλλων, στ) είναι καχύποπτα απέναντι στις προθέσεις των άλλων και συγχρόνως εκμεταλλεύονται τους άλλους και ζ) προέρχονται από οικογένειες με χαμηλή μόρφωση.
Ο Adorno και οι συνεργάτες του υποστήριξαν ότι ο τύπος της αυταρχικής προσωπικότητας ήταν πολύ πιθανότερο να εμφανίσει εθνοκεντρικές τάσεις.
Η αυταρχική προσωπικότητα, με όρους ψυχοδυναμικούς, θεωρείται ότι χαρακτηρίζεται τόσο από σαδιστικές όσο και από μαζοχιστικές τάσεις. Οι ισχυροί, αυστηροί γονείς δημιουργούν παιδιά που μαθαίνουν γρήγορα να υποτάσσονται στην εξουσία και φοβούνται να ορθώσουν το ανάστημά τους. Τέτοια παιδιά αναπτύσσουν μαζοχιστικές τάσεις και δουλοπρέπεια, καθώς υποτάσσονται στους γονείς. Τα κριτήρια των γονέων εσωτερικεύονται περίπου ολοκληρωτικά και έτσι αναπτύσσεται ένα ισχυρό υπερεγώ, μια τιμωρητική συνείδηση και ένα αίσθημα ότι οι κοινωνικοί κανόνες θα πρέπει να τηρούνται αυστηρά. Ενσταλάζονται λοιπόν στο παιδί η σημασία της υπακοής και ο σεβασμός για τις κοινωνικές συμβάσεις. Το μοτίβο αυτό συνεχίζεται για όλη τη ζωή του: άλλες εξουσιαστικές μορφές θα αντικαταστήσουν τους γονείς και αναπτύσσουν σεβασμό προς ηγέτες που είναι εξίσου αυστηροί με τους γονείς. Ωστόσο η υπερβολική ενδοτικότητα δημιουργεί μνησικακία. Η εχθρότητα που δεν ξέσπασε ποτέ στους γονείς προβάλλεται σε άλλους στόχους (π.χ.μειονοτικές εθνοτικές ομάδες).
O Adorno δεν υποστηρίζει ότι η προσωπικότητα και οι πρακτικές ανατροφής παιδιών γεννούν αυταρχικές και φασιστικές ιδεολογίες. Εισηγούνται ιδεολογίες που ταιριάζουν καλύτερα σε ορισμένους ανθρώπους εξαιτίας της ανατροφής τους.
Το κεντρικό πρόβλημα για τις αναλύσεις του ρατσισμού είναι η ερμηνεία της συλλογικής κοινωνικής δράσης. Αν και η θεωρία της αυταρχικής προσωπικότητας μπορεί να εξηγήσει τις πράξεις μερικών ατόμων, οι κριτικοί της επισημαίνουν ότι η θεωρία δεν είναι σε θέση να εξηγήσει το ρατσισμό σε μια κοινωνία. Είναι πρακτικά αδύνατο να υποστηρίξει κανείς ότι ένα ολόκληρο έθνος παρασύρεται από τον αντισημιτισμό εξαιτίας κοινών χαρακτηριστικών προσωπικότητας.
Δ. Γιώργας, Κοινωνική Ψυχολογία, τόμος Β’
από το sch.gr
