Εφημερίδες

Ιαν
28

ΣΠΑΝΙΑ ΦΥΤΑ ΠΟΥ ΚΡΥΒΟΝΤΑΙ ΣΤΟΥΣ ΑΡΧΑΟΛΟΓΙΚΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ

Γιάννα Ανδρεαδάκη στις 28 Ιανουαρίου 2023
Τη λένε Micromeria Acropolitana και ζει μόνο στον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης – πουθενά αλλού σε ολόκληρο τον κόσμο. Μέχρι πριν από λίγα χρόνια την αποκαλούσαν «μυστηριώδη», καθώς είχε εξαφανιστεί για περισσότερο από έναν αιώνα, μέχρι που το 2006 έκανε και πάλι την εμφάνισή της στον αρχαιολογικό χώρο.

Προκειμένου να επιβεβαιωθεί ότι αυτό το σπάνιο φυτό με τα μικρά ροζ ανθάκια ήταν πράγματι η μικρομέρια της Ακρόπολης, έφτασε στον Ιερό Βράχο τρία χρόνια αργότερα η δρ Κιτ Ταν, καθηγήτρια Βιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης, μια επιστήμονας με εξειδίκευση στην ελληνική χλωρίδα. Και πράγματι ήταν έτσι.

Η Micromeria acropolitana, αυτό το στενοενδημικό φυτό που ανθίζει από τον Μάιο ως τον Ιούνιο, θα καταγραφεί πλέον επισήμως σε μια μοναδική λίστα που καταρτίζεται για πρώτη φορά περιλαμβάνοντας τα σπάνια είδη της ελληνικής χλωρίδας και πανίδας που σώζονται επί αιώνες μέσα σε αρχαιολογικούς χώρους.

Το έργο θα επεκταθεί σε 20 από τους πιο σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους της Ελλάδας: στην Ακρόπολη, στην Αρχαία Αγορά και στους Λόφους, στην Επίδαυρο, στην Ολυμπία, στους Φιλίππους, στη Μεσσήνη, στη Δωδώνη, στη Νικόπολη, στα Μετέωρα, στον Αγιο Αχίλλειο Πρεσπών, στον Ακροκόρινθο, στη Γραμβούσα και στον Μπάλο, στον Μιστρά, στη Δήλο, στο Σούνιο, στη Βραυρώνα, στους Δελφούς, στη Φαιστό, στα Απτερα Χανίων, στο Μον Ρεπό στην Κέρκυρα, στην Παλαιά Πόλη των Ιωαννίνων και στο Νησί της λίμνης.

Στις περιοχές αυτές, 48 επιστήμονες από πέντε πανεπιστημιακά ιδρύματα της χώρας, ένα ινστιτούτο και ένα ερευνητικό κέντρο, υπό τον επιστημονικό συντονισμό του ΕΚΠΑ, θα προχωρήσουν άμεσα σε εργασίες πεδίου για την επιτόπια αναγνώριση και καταγραφή της βιοποικιλότητας που εντοπίζεται στα όρια των αρχαιολογικών χώρων.

Θύλακοι προστασίας

Τα σπάνια είδη χλωρίδας και πανίδας που εντοπίζονται δίπλα σε κίονες και αρχαία μνημεία κατάφεραν να διατηρηθούν αλώβητα επί αιώνες καθώς οι αρχαιολογικοί χώροι λειτούργησαν ως θύλακοι προστασίας: χάρη στη θεσμική θωράκιση των συγκεκριμένων χώρων, επιβλήθηκαν περιορισμοί σε μια πληθώρα δραστηριοτήτων που ασκεί πιέσεις στη βιοποικιλότητα, όπως στην εκτός σχεδίου δόμηση, στο κυνήγι, στην υπεράντληση υδάτων ή στη ρύπανση του εδάφους από τη γεωργία.

Είναι πάντως εντυπωσιακό το πώς ο φυσικός πλούτος συνδυάστηκε με τον χαρακτήρα των αρχαιολογικών χώρων και τη μυθολογία που τους συνοδεύει.

Για παράδειγμα, μεταξύ των ειδών πανίδας που αναμένεται να καταγραφούν περιλαμβάνονται τα σπάνια είδη ερπετών που συναντώνται στην Επίδαυρο. Δεν είναι τυχαίο ότι το φίδι αποτελούσε το ιερότερο ζώο στο Ασκληπιείο της Επιδαύρου, θεωρούνταν βοηθός του Ασκληπιού και για τον λόγο αυτόν ο όφις της Επιδαύρου καθιερώθηκε ως σύμβολο της Ιατρικής.

Στην ίδια κατηγορία ανήκουν και τα σπάνια είδη πουλιών που εκτιμούν οι ερευνητές ότι θα καταγράψουν στον αρχαιολογικό χώρο των Δελφών. Οι Δελφοί είχαν καθοριστεί κατά την αρχαιότητα ως ο ομφαλός της γης καθώς, όταν ο Δίας άφησε ελεύθερους δύο αετούς, έναν στην Ανατολή και έναν στη Δύση, για να δει πού θα συναντηθούν, αυτοί συναντήθηκαν στους Δελφούς που θεωρήθηκαν τότε το κέντρο του κόσμου.

Τροπικά φυτά και φυτά βορειότερου κλίματος συναντώνται στο Μον Ρεπό της Κέρκυρας, ενώ στον Μιστρά, σύμφωνα με τους ειδικούς, εντοπίζονται τουλάχιστον δέκα ενδημικά φυτά, μεταξύ των οποίων το κυκλάμινο το πελοποννησιακό (Cyclamen peloponnesiacum) και η σαξιφράγκα του Ταΰγετου (Saxifraga taygetea). Ιδανικός βιότοπος για τα ερπετά θεωρείται, επίσης, η Αρχαία Ολυμπία, όπου συναντάται μεταξύ άλλων η πελοποννησιακή γουστέρα, αποδεικνύοντας πως η πολιτιστική κληρονομιά της Ελλάδας συμπεριλαμβάνει και τον φυσικό της πλούτο.

Από ΤΑ ΝΕΑ

Εφημερίδες, Η Ζωή μας σήμερα Χωρίς σχόλια »
Αυγ
21

Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΠΟΥ ΑΝΑΚΑΛΥΨΕ ΤΑ ΑΤΜ

Γιάννα Ανδρεαδάκη στις 21 Αυγούστου 2020

Πρωτολειτούργησαν στο βόρειο Λονδίνο το 1967, ενώ στην Ελλάδα έκαναν την εμφάνισή τους τη δεκαετία του 1980 και η χρήση τους ξεκίνησε την επόμενη δεκαετία.

Αν και άπαντες χρησιμοποιούμε τα μηχανήματα αυτόματης ανάληψης χρημάτων ή αλλιώς ΑΤΜ, ελάχιστοι γνωρίζουν ποιος τα δημιούργησε και πώς εμπνεύστηκε την ιδέα.

Ο άνθρωπος πίσω από τα ΑΤΜ είναι ο Τζον Άντριαν Σέφερν – Μπάρον και γεννήθηκε σαν σήμερα το 1925 στο Σίλονγκ της Ινδίας, που τότε ανήκε στη Βρετανική Αυτοκρατορία. Οι σπουδές του στην ιστορία και τα οικονομικά τον οδήγησαν στο Εδιμβούργο και ύστερα στο Κέιμπριτζ.
Τη δεκαετία του 1960, και ενώ εργαζόταν σε μια τυπογραφική εταιρεία, του ήρθε η ιδέα που έμελλε να αλλάξει τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων.

Η έμπνευση και το πρώτο μηχάνημα
Η έμπνευση του ήρθε στο μπάνιο του σπιτιού του: Σκέφτηκε να κατασκευάσει έναν αυτόματο πωλητή σοκολάτας και λίγα λεπτά αργότερα αποφάσισε να αντικαταστήσει τη σοκολάτα με μετρητά. Σε μια συνέντευξή του είχε δηλώσει «Σκέφτηκα ότι πρέπει να υπάρχει τρόπος να μπορώ να κάνω ανάληψη χρημάτων οπουδήποτε κι αν βρίσκομαι, στο Ηνωμένο Βασίλειο ή στον κόσμο».

Ο Σέφερντ – Μπάρον αναζήτησε διάφορες τράπεζες για να υλοποιήσουν την ιδέα του και η πρώτη που πείστηκε να συνεργαστεί μαζί του ήταν η Barclays. Μετά από ένα ποτήρι τζιν, ο τότε διευθύνων σύμβουλος της τράπεζας υπέγραψε συμβόλαιο μαζί του για την εξέλιξη της ανακάλυψής του.

Το πρώτο μηχάνημα τοποθετήθηκε στο υποκατάστημα της Barclays στο Ένφιλντ του Βόρειου Λονδίνου στις 27 Ιουνίου 1967, μέρα που θεωρείται ως γενέθλια του ΑΤΜ. Οι πλαστικές κάρτες δεν είχαν εφευρεθεί ακόμα και το ΑΤΜ χρησιμοποιούσε ειδικές επιταγές, εμποτισμένες με άνθρακα 14, μία ουσία με ήπια ραδιενεργή ακτινοβολία. Το μηχάνημα την ανίχνευε και στη συνέχεια την ταίριαζε μ’ έναν αριθμό ασφαλείας.

Ο κωδικός ασφαλείας PIN

Ένα παράπλευρο προϊόν της εφεύρεσης της αυτόματης μηχανής ανάληψης χρημάτων ήταν ο κωδικός ασφαλείας, ο γνωστός μας PIN. Αρχικά, ο Σέφερντ-Μπάρον ήθελε το ΡΙΝ να αποτελείται από έξι ψηφία, αλλά η γυναίκα του, σε μία κουβέντα που είχαν στο τραπέζι της κουζίνας, τον συμβούλεψε να μην ξεπερνά τα τέσσερα, γιατί αλλιώς η ίδια δεν θα μπορούσε να θυμάται τον κωδικό.

Έτσι, κατέληξαν σε μια συμβιβαστική λύση. Αυτή του τετραψήφιου κωδικού ασφαλείας PIN, που παραμένει σε αυτή τη μορφή χωρίς να έχουν καταγραφεί προβλήματα.

Οι ανταγωνιστές του Μπάρον

Ταυτόχρονα με τον Μπάρον, υπήρχαν και άλλοι επίδοξοι εφευρέτες που ήθελαν να κερδίσουν την πρωτιά στη λειτουργία ενός ΑΤΜ. Αρχικά, οι τραπεζίτες είχαν σκεφτεί πως πρέπει να υπάρξει ένας τρόπος, ώστε οι συναλλαγές των πελατών να γίνονται και εκτός των ωραρίων των τραπεζών. Η ανάπτυξη των ηλεκτρονικών υπολογιστών έλυσε πολλά τεχνικά ζητήματα και έτσι ξεκίνησαν οι πρώτες προσπάθειες.

Στις 30 Ιουνίου 1960, ο φωτογράφος και εφευρέτης Λούθερ Σίμτζιαν από τις ΗΠΑ κατασκεύασε το Bankograph. Ο «τραπεζογράφος» ήταν μια αυτόματη μηχανή καταθέσεων χρημάτων μέσω φακέλων. Στους φακέλους ο κόσμος μπορούσε να βάλει χρήματα, κέρματα ή και επιταγές. Το 1961, το μηχάνημα εγκαταστάθηκε πειραματικά στη Νέα Υόρκη από την City Bank, αλλά έξι μήνες μετά αφαιρέθηκε. Οι πολίτες φάνηκε πως δεν ήταν ιδιαίτερα εξοικειωμένοι με αυτού του τύπου τις συναλλαγές και έτσι το μηχάνημα αποσύρθηκε λόγω έλλειψης ενδιαφέροντος.

Αντίστοιχες προσπάθειες έγιναν από  τράπεζες της Σουηδίας και της Αγγλίας, αλλά ο Μπάρον κέρδισε την πρωτιά, γιατί το «δικό του» ΑΤΜ πρόλαβε να κυκλοφορήσει νωρίτερα. Ο πρώτος πελάτης που πραγματοποίησε ανάληψη μετρητών ήταν ο κωμικός Ρεγκ Βάρνεϊ. Στην Ελλάδα, τα πρώτα ΑΤΜ τοποθετήθηκαν τη δεκαετία του 1980, από την Alpha Bank το 1983 και την Citibank το 1985. Ωστόσο, ξεκίνησαν να χρησιμοποιούνται ευρέως την επόμενη δεκαετία…

Ο Τζον Σέφερντ – Μπάρον πέθανε στο Ίνβερνες της Σκωτίας στις 15  Μαΐου του 2010, σε ηλικία 85 ετών.

Από ΤΑ ΝΕΑ

Εφημερίδες, Νέα από όλον τον Κόσμο Χωρίς σχόλια »
Ιούλ
19

ΤΟ ΔΥΣΚΟΛΟ ΑΘΛΗΜΑ ΤΗΣ ΦΙΛΙΑΣ

Γιάννα Ανδρεαδάκη στις 19 Ιουλίου 2020

Ο Μαρσέλ Προυστ έλεγε πως δεν υπάρχει τίποτα πιο τρυφερό από την αλληλογραφία φίλων που δεν επιδιώκουν να συναντηθούν. Αν ζούσε φυσικά στην εποχή των σόσιαλ μίντια ίσως να ισχυριζόταν το ακριβώς αντίθετο.

Η φιλία, την εποχή του Διαδικτύου, δεν έχει καμία σχέση με αυτό που εννοούσαμε παλιά. Ο ενσώματος εαυτός αντικαθίσταται από τον ψηφιακό, ο οποίος είναι μια κατασκευή, μια σκηνοθετημένη επιλογή τού τι θέλουμε κάθε φορά να προβάλλουμε. Είναι ένας πλασματικός εαυτός, αποτέλεσμα σύνθεσης αποκρύψεων και προσθηκών, ένα υβριδικό ον που αφήνει ίχνη μέσα από τα οποία η ανασύσταση της προσωπικότητας είναι ιδιαίτερα επίπονη εργασία. Τι φιλίες μπορεί να συνάψει αυτός ο ψηφιακός εαυτός; Κι ακόμη σε περιόδους «σοσιαλμιντιακής» κρίσης, μακροχρόνιες φιλίες (ηλεκτρονικές ή μη) μπορεί να διαταραχτούν για ένα αιμοβόρο post ή ένα «λάθος» like. Αυτά ακούγονται κωμικοτραγικά, αλλά είναι η θλιβερή πραγματικότητα που ανέτρεψε την έννοια της φιλίας.

Η αξία της φιλίας ήταν πολύ σημαντικό ζήτημα τα αρχαία χρόνια. Ο Αριστοτέλης θεωρούσε ότι υπάρχουν τρία είδη φιλίας: Το πρώτο, η ωφελιμιστική φιλία, που απορρέει από το συμφέρον, είναι συμπτωματική, δεν πηγάζει από ειλικρινά συναισθήματα, είναι ρευστή και παροδική και αφορά μεγαλύτερα σε ηλικία άτομα. Το δεύτερο, η απολαυστική φιλία, χαρακτηρίζει τα νιάτα. Αναπτύσσεται ανάμεσα σε εφήβους, σε συμφοιτητές και συμμαθητές, είναι συμπτωματική κι αυτή. Πηγάζει από αυθόρμητα συναισθήματα, διαφοροποιείται και η απόλαυσή της φθίνει καθώς διαφοροποιούνται τα κοινά ενδιαφέροντα.      Ισχυρότερο, δίχως αμφισβήτηση, είναι το τρίτο είδος φιλίας που θεμελιώνεται κατά τον Αριστοτέλη στον αλληλοσεβασμό και την αλληλοεκτίμηση των αρετών, των αξιών και των ιδανικών δύο προσωπικοτήτων, οι οποίες ανοίγονται αμφίδρομα δίχως αναστολές. Ο ψυχικός αυτός δεσμός εξυπακούεται ότι προϋποθέτει και απαιτεί χρόνο, έχει χαρακτήρα άφθαρτο, στηρίζεται στην καλοσύνη, την εμπιστοσύνη και τη στέρεα αγάπη και ενσυναίσθηση. Είναι μακροχρόνιος και δοκιμάζεται στη χαρά και στη θλίψη, «εν πόνοις και κινδύνοις», χωρίς κλυδωνισμούς στις καλές και κακές φάσεις της διαδρομής της ζωής. Και σίγουρα εμπεριέχει και το ωφέλιμο και την απόλαυση.

Ο φίλος σου είναι ο καθρέφτης σου. «Δείξε μου τον φίλο σου να σου πως ποιος είσαι» λέει η παροιμία. Κάτι που ισχύει βέβαια και στις περιπτώσεις κοινών συμφερόντων όπου βλέπεις περίεργους συνδυασμούς ανθρώπων άλλων που θεωρούνται ηθικοί, άλλων που έχουν τη φήμη του μπαγαπόντη, ενωμένους για έναν κοινό σκοπό.

Φιλία σημαίνει να αποδέχεσαι τον άλλον. Να του εκχωρείς τον εαυτό σου, να μπορείς να μπαίνεις στη θέση του. Και φυσικά να μη τον φθονείς. O Αισχύλος είπε: «Λίγοι άνθρωποι το έχουν στη φύση τους αυτό: να τιμούν χωρίς φθόνο τον ευτυχισμένο φίλο τους».

Δεν είναι τυχαίο ότι όσο μεγαλώνουμε, μένουμε με δυο-τρία άτομα που θεωρούμε ουσιαστικά φίλους μας. Συνήθως είναι με άτομα που έχουμε γνωρίσει στην εφηβική ή μετεφηβική ηλικία και για κάποιον λόγο, ο οποίος ίσως να είναι η ανάμνηση της καθαρότητας του αισθήματος, έχουν παραμείνει στη ζωή μας.

Θυμάμαι κάποτε κατά τη διάρκεια των σπουδών μου, όποιος φίλος περνούσε κάτω από το σπίτι μου, χτυπούσε απροειδοποίητα το κουδούνι και ανέβαινε. Μπορεί η επόμενη μέρα να μας έβρισκε σε ένα άλλο σπίτι ή και σε άλλη πόλη ή νησί. Σήμερα κάτι τέτοιο είναι αδιανόητο. Κανονίζουμε συναντήσεις μία βδομάδα πριν και ορίζουμε μάλιστα και τη διάρκεια. Το να καλλιεργήσεις μια φιλία ακούγεται πλέον ουτοπικό.

Ζούμε λοιπόν στην εποχή της αντανακλαστικής φιλίας, όπου η έννοια παραποιείται. Σχεδόν γνωστοί, ακόλουθοι, προσθήκες «φίλων» και «φίλοι» «φίλων» προσμετρώνται στους «φίλους» που δεν είναι φίλοι αφού ούτε την πραγματική εικόνα τους έχουμε. Σαν παιχνίδι προφίλ που σε καλεί να μαντέψεις ποιος είναι ο εκάστοτε «φίλος» και βέβαια είναι αυτός που νομίζεις ότι θέλει να είναι. Ζούμε στην εποχή των γνωριμιών. Της αμοιβαιότητας, της ανταλλαγής. Της φιλίας του Διαδικτύου.

Πόσω μάλλον εάν συζητήσουμε για αξίες και αντίστοιχες συμπεριφορές. Υπάρχουν «φίλοι» που την ίδια στιγμή μπορούν να κάνουν like σε μια ανάρτηση που στρέφεται εναντίον σου αλλά ταυτόχρονα να επαινούν και μια δική σου. Τι γίνεται άμα σε δουν στον δρόμο; Ευτυχώς που τώρα υπάρχουν και με τη βούλα οι μάσκες. Και άμα έχεις τέτοιους φίλους όπως λένε, τι τους θέλεις τους εχθρούς.

Επιστρέφοντας στο πόσο δύσκολο και απαιτητικό είναι το αίσθημα της φιλίας είναι γεγονός ότι οι αληθινές φιλίες χαρακτηρίζονται από μια σταθερή δοκιμασία. Δεν είναι δυνατόν να είναι όλα ρόδινα. Η σχέση για να είναι νοηματοδοτημένη θα δοκιμαστεί. Θα τσεκαριστεί στη σιωπή, θα ακονιστεί στη διαφωνία, θα σφυρηλατηθεί στη διεκδίκηση. Θα βιωθεί στη βιωμένη πνευματικότητα και την προσωπική αναζήτηση, στο άνοιγμα της ψυχής. Η επικράτησή της έναντι όλων των δοκιμασιών θα είναι και η τελική σφραγίδα της.

Από τον «Αμλετ» του Σαίξπηρ ουσιαστικά ένας χαρακτήρας επιβιώνει: ο Οράτιος. Ο μοναδικός φίλος του Αμλετ, ο μόνος στον οποίον εμπιστεύεται το γεγονός ότι θα υποδυθεί τον τρελό. Ο φίλος, ο Οράτιος, εκείνος που θα ανεχτεί όλες τις παραξενιές και τις αλλοκοτιές του πρίγκιπα, θα είναι εκείνος που θα ζήσει για να πει την ιστορία.

Πόσο πολυτελή ακούγονται αυτά τα αισθήματα στην εποχή μας. Η συμπίεση του χρόνου οδηγεί στην αλλοίωση της επικοινωνίας, στη συμπίεση των αισθημάτων. Το νέφος του politically correct απαλείφει την ελεύθερη άδολη επικοινωνία. Η ατζέντα – κυριολεκτικά και μεταφορικά – υπερισχύει της αυθόρμητης ανάγκης για τον άλλον.

Υπάρχουν άνθρωποι που δεν είχαν στιγμή αλτρουισμού στη ζωή τους. Πάντοτε υπήρχε ένα κρυφό χαρτί ή μια (ξανά αυτή η λέξη) κρυφή ατζέντα. Για να δημιουργείς φιλικές σχέσεις πρέπει να είσαι ψυχικά ευρύχωρος. Και αυτός ο ταλαίπωρος μυς, η καρδιά, δεν χωράει και πολλά, όταν δεν τον εξασκείς.

Από ΤΟ ΒΗΜΑ   Αλέξης Σταμάτης

Άρθρα, Εφημερίδες, Σχέσεις Χωρίς σχόλια »
Φεβ
8

ΝΕΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ MILKY WAY

Γιάννα Ανδρεαδάκη στις 8 Φεβρουαρίου 2020

Το… ιπτάμενο τηλεσκόπιο της NASA «φωτογράφησε» το κέντρο του γαλαξία μας –του Milky Way- αποκαλύπτοντας πολλές λεπτομέρειες οι οποίες μέχρι σήμερα δεν ήταν γνωστές στους επιστήμονες. Το τηλεσκόπιο, του οποίου η λειτουργία ξεκίνησε το 2010, βρίσκεται ενσωματωμένο σε ένα αεροπλάνο της NASA και χρησιμοποιώντας την υπέρυθρη ακτινοβολία δημιουργεί αναπαραστάσεις τόσο του γαλαξία μας όσο και των νεφελωμάτων.

Το ιπτάμενο τηλεσκόπιο Όπως ανακοίνωσε η NASA πρόσφατα, το τηλεσκόπιο του αεροσκάφους «SOFIA» έδωσε στους αστρονόμους μία λεπτομερή εικόνα του κέντρου του γαλαξία μας ως προς την πυκνότητα αερίων και σκόνης τα οποία περιέχονται στο κέντρο του Γαλαξία, στοιχεία τα οποία είναι απαραίτητα για τη δημιουργία καινούριων πλανητών. Το συγκεκριμένο τηλεσκόπιο έχει τη δυνατότητα να ανιχνεύει κύματα τα οποία δεν είναι ανιχνεύσιμα από τα τηλεσκόπια τα οποία βρίσκονται στο έδαφος της Γης. Η υψηλής ανάλυσης εικόνα η οποία προέκυψε από τις παρατηρήσεις του τηλεσκοπίου επιτρέπει στους ερευνητές να μελετήσουν καλύτερα δύο περιοχές του γαλαξία μας, την «Arches Cluster», η οποία είναι η πιο πυκνή σε ύλη απαραίτητη για τη γέννηση νέων πλανητών, και την περιοχή «Quintuplet Cluster», η οποία περιέχει πλανήτες εκατομμύρια φορές φωτεινότερους από τον Ήλιο. «Μελετώντας τις συγκεκριμένες περιοχές είναι σα να προσπαθούμε να βάλουμε τα κομμάτια ενός παζλ στη σειρά», ανέφερε ο ερευνητής Τζέιμς Ραντόμσκι από το Κέντρο Ερευνών της NASA «Ames» σε σχετικές δηλώσεις του, προσθέτοντας ότι «τα δεδομένα τα οποία συνέλεξε το τηλεσκόπιο μας δίνουν μία πληρέστερη εικόνα για τη γέννηση των πλανητών».

Ψάχνοντας απαντήσεις

Όπως εξηγούν οι επιστήμονες, τα καινούρια δεδομένα θα τους βοηθήσουν να κατανοήσουν για ποιον λόγο το κέντρο του γαλαξία διαθέτει περιοχές οι οποίες είναι πυκνότερες σε ύλη απαραίτητη για τη γέννηση νέων άστρων σε αντίθεση με άλλα μέρη του Γαλαξία, όπως τα άκρα του. Επιπλέον, τα εν λόγω δεδομένα είναι πολύτιμα ώστε να εξακριβωθεί η σύσταση του δακτυλίου ο οποίος βρίσκεται γύρω από τη μεγάλη μαύρη τρύπα στο κέντρο του γαλαξία μας και την τροφοδοτεί με ύλη.

Aπό ΤΟ ΒΗΜΑ

Επιστήμες, Εφημερίδες Χωρίς σχόλια »
Μαΐ
14

Ανέστη και διέλυσε προαιώνια σκοτάδια- Στέλιος Ράμφος

Κυριακή Ψαρρού στις 14 Μαΐου 2017

…Βρισκόμαστε ενώπιον παραδόξου: H θρησκεία που φέρνει τον Θεό ενανθρωπήσαντα εντός της ιστορίας, δεν καταφεύγει σε εμπειρική τεκμηρίωσι της Αναστάσεώς του, επιλέγοντας να την αφήση αμαρτύρητη! Δεν πρόκειται για στάσι τυχαία. Καθώς ο αναστηθείς Χριστός υπάρχει αγνώριστος για τα σωματικά μάτια των μαθητών του, η Ανάστασι επίσης δεν αποτελεί υλικό γεγονός, ώστε να χρειάζεται εξωτερικήν επαλήθευσι. Ο Θεός-Υιός ακολουθεί κι εδώ την παγία τακτική του προκαλώντας – εσχάτη ταπείνωσι! – αμφιβολία και για την επί του θανάτου νίκη του. Οπως δυσφορούσε με τα ίδια του τα θαύματα, όπως υπέστη τα πάθη και τη σταύρωσι για να μην προσφύγη σε υπερφυσική υποστήριξι της θεότητός του, έτσι έπραξε και με την Ανάστασί του: επέλεξε να μην επιβάλη άνωθεν τη θεότητά του, αλλά να την προβάλη ως αλήθεια και βεβαιότητα εντός μας, μαρτυρία της οποίας καταθέτει με την ίδια του την ύπαρξι ο πιστός.

Πλήρης ανατροπή της καθιερωμένης αποδεικτικής διαδικασίας! Το κύρος της ιστορικής αντικειμενικότητος θυσιάζεται στην πίστι. Ο Χριστός θέλησε μάρτυρες της πίστεως και όχι μάρτυρες της φύσεως. Δεν χρειαζόταν συνεπώς να υπάρξη αυτόπτης μάρτυρας για να επιβεβαιώση την Ανάστασι, ούτε σκέφθηκε κάποιος από τους μαθητάς να τον επινοήση. Εάν η απόδειξι προσγειώνη το πνεύμα, η πίστι το ενώνει σε έναν έσχατο σκοπό που μας περιλαμβάνει. Υπ’ αυτή την έννοια η πίστι σώζει. Το θέμα δεν είναι λοιπόν να «αποδειχθή» η Ανάστασι, αλλά η πίστι διά της οποίας αναλαμβάνομε την ευθύνη των επιλογών μας. Σ’ αυτή την ευθύνη παίζεται η δική μας ανάστασι. Θα ήταν καταστροφικό να υπήρχαν μάρτυρες της Αναστάσεως. Αντί της πίστεως, η οποία μας ωθεί να αγαπούμε για ν’ αλλάζουμε, θα είχαμε τη βεβαιότητα του υπερφυσικού και μια ψυχή ρηχότατη. Τουναντίον η αμαρτύρητη Ανάστασι παρακάμπτει την εξωτερική γνώσι της θεότητος του Χριστού και μας καλεί να γίνομε αυτόπτες μάρτυρες ενός φωτεινού δικού μας εαυτού στις σχέσεις του με τους άλλους.

tovima.gr

Εφημερίδες Χωρίς σχόλια »
Νοέ
25

ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ ΗΘΙΚΟ IQ

Γιάννα Ανδρεαδάκη στις 25 Νοεμβρίου 2016

Σε μια εποχή που εστιάζει στα επιτεύγματα και τις επιδόσεις, τα παιδιά χρειάζονται να μάθουν να προσφέρουν, να μοιράζονται και να συμπάσχουν. Χωρίς γονεϊκά κηρύγματα με βαρετά ηθικά διδάγματα.

«Ποιoς ενδιαφέρεται σήμερα να μεγαλώσει ηθικά παιδιά;». Το ερώτημα το λαθράκουσα από μια παρέα γονέων στην παιδική χαρά. Εμεινε εκεί να αιωρείται ανάμεσα στην αμμοδόχο και τις κούνιες.

Το ίδιο απόγευμα, την ώρα που διάβαζα στα παιδιά μου την αγαπημένη (μου) σειρά παιδικών βιβλίων – «Ο μικρός φιλόσοφος» (εκδ. Μεταίχμιο) – το ερώτημα σαν να επανήλθε. Φυσικά, δεν έδωσα απάντηση. Αλλωστε, στο «ηθικός» κάθε γονιός προσδίδει το νόημα που θέλει.

Οπως έγραφε προ καιρού στους «New York Times» o Ανταμ Γκραντ, καθηγητής μάνατζμεντ και ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια, παρότι οι δυτικοί γονείς δείχνουμε μια κάποια εμμονή με τις επιδόσεις των παιδιών μας (θυμάμαι έναν γνωστό που ολοφυρόταν επειδή η κόρη του δεν κατόρθωσε να πάρει το Proficiency στην Α΄ Γυμνασίου), η επιτυχία δεν είναι τελικά το Νο 1 στις προτεραιότητες που έχουμε για το μεγάλωμά τους.

Άνθρωποι από 50 χώρες που μετείχαν σε πρόσφατη έρευνα για το ποιες είναι οι βασικές αρχές στη ζωή τους, περιέργως δεν προέταξαν τα επιτεύγματα αλλά το ουσιαστικό ενδιαφέρον για τους άλλους, αυτό που λέμε «ενσυναίσθηση».

Στο άρθρο του αυτό («Raising a Moral Child»), το οποίο προκάλεσε, είναι η αλήθεια, μεγάλο διαδικτυακό κουσκούς, ο Γκραντ υπογραμμίζει ότι η «ηθική ανάπτυξη» του παιδιού δεν είναι εύκολη υπόθεση (αρκεί μια ματιά στις στρατιές ηθικά υπανάπτυκτων ενηλίκων).

Εδώ δεν επαρκούν τα εντατικά ιδιαίτερα μαθήματα, ούτε τα ηθικοπλαστικά γονεϊκά κηρύγματα. Ούτε καν οι μύθοι του Αισώπου. Εδώ μιλούν οι πράξεις.

Σε ένα παλαιό κλασικό πείραμα, ο διαβόητος καναδός ψυχολόγος Τζέι Φίλιπ Ράστον κάλεσε 140 παιδιά (δημοτικού και γυμνασίου) να παίξουν με ένα παιχνίδι, το οποίο στη συνέχεια καλούνταν είτε να κρατήσουν είτε να χαρίσουν σε ένα μη προνομιούχο παιδί.

Στο πρώτο μέρος του πειράματος διαφορετικές ομάδες παιδιών παρακολούθησαν έναν δάσκαλο να παίζει το παιχνίδι. Σε κάποιες ομάδες παιδιών ο δάσκαλος εξήρε τη γενναιόδωρη συμπεριφορά, σε κάποιες άλλες πάλι σιωπούσε εντελώς.

Μπροστά σε κάποιες ομάδες, ο δάσκαλος χάριζε το παιχνίδι στο φτωχό παιδί, μπροστά σε κάποιες άλλες κρατούσε το παιχνίδι για τον εαυτό του.

Τα αποτελέσματα του πειράματος ήταν πραγματικά εντυπωσιακά. Η επίδραση του ενήλικου ήταν βεβαίως καταλυτική στη συμπεριφορά των ανηλίκων.

Πιο γενναιόδωρη ομάδα αποδείχθηκε όμως εκείνη με τα παιδιά που απλώς είδαν τον δάσκαλο να χαρίζει το παιχνίδι. Χωρίς συμβουλές.

Πρωτίστως, χωρίς την κουραστική παρλάτα: «Είναι σημαντικό να μοιράζεσαι με τους άλλους και ιδιαίτερα με εκείνους που έχουν ανάγκη…».

Όμως τo ηθικό IQ του παιδιού δεν βρίσκεται πάντα ψηλά στη γονεϊκή ατζέντα.

«Δίνοντας προτεραιότητα στην ευτυχία των παιδιών μας, συχνά αποφεύγουμε να τα “στριμώξουμε” όταν δεν πάρουν την ευθύνη που τους αναλογεί απέναντι στους συνομηλίκους τους» θα γράψει ο Ρίτσαρντ Βάισμπουρντ, παιδοψυχολόγος και ειδικός σε θέματα εκπαίδευσης στο Harvard Graduate School of Education (HGSE), στο βιβλίο του «The Parents We Mean to Βe» (2009).

Είναι, π.χ., ένας αμερικανός έφηβος που έχει πια βαρεθεί την ποδοσφαιρική ομάδα στην οποία παίζει και θέλει να ξεκινήσει βόλεϊ. Η μητέρα του τον προτρέπει να κάνει αυτό που τον ευχαριστεί. Ο πατέρας του, πάλι, προσπαθεί να τον αποτρέψει, το ποδόσφαιρο είναι καλό για το CV του στο κολέγιο.

Και οι δύο γονείς ενδιαφέρονται για το παιδί, αλλά κανείς δεν ασχολείται με το «ηθικά» προφανές: Πώς θα επηρεάσει η ξαφνική αποχώρηση του παιδιού τους την υπόλοιπη ποδοσφαιρική ομάδα;

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο ίδιος ο Βάισμπουρντ, που εδώ και χρόνια ανατέμνει το ζήτημα της ηθικής στην ανατροφή των παιδιών, μεγάλωσε με έναν πατέρα (μεσίτη στο επάγγελμα) που αγαπούσε να φέρνει «τροφή για σκέψη» στο μεσημεριανό τραπέζι.

Είχε μάλιστα αδυναμία στα κλασικά ηθικά αινίγματα.

Ανάμεσά τους το «δίλημμα του Χάινζ»: πρέπει ο αφοσιωμένος σύζυγος να κλέψει το πανάκριβο φάρμακο που αδυνατεί να πληρώσει αλλά που θα σώσει τη ζωή της βαριά άρρωστης γυναίκας του;».

«Όλα έχουν ένα ηθικό δίδαγμα, αρκεί να μπορέσεις να το βρεις» γράφει ο Λιούις Κάρολ στην «Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων».

Στην εποχή της βιομηχανοποιημένης παιδικής ηλικίας, με τη σύγχρονη οικογένεια να λειτουργεί σαν εταιρεία που παράγει «τέλεια παιδιά», το ηθικό δίδαγμα είναι ότι οι γονείς επιβάλλεται να δώσουν στα παιδιά τους όχι κηρύγματα περί ηθικής αλλά ηθικό σθένος.

 

Από ΒΗΜΑgasino

Αγωγή του παιδιού, Εφημερίδες, Η Ζωή μας σήμερα, Σχέσεις Χωρίς σχόλια »
Ιούν
12

“ΕΣΥ ΕΙΣΑΙ ΤΟ ΣΥΜΠΑΝ.ΤΟΣΟ ΑΠΛΑ”

Γιάννα Ανδρεαδάκη στις 12 Ιουνίου 2016

Κύριε Καφάτο, τι είναι η συνειδητότητα; Πώς μπορούμε να μετρήσουμε, να ποσοτικοποιήσουμε και να εξηγήσουμε τη σχέση ανάμεσα στη συνειδητότητα και στην πραγματικότητα; «Η συνειδητότητα είναι μια άλλη λέξη για την πραγματικότητα. Η συνειδητότητα είναι η θεμελιακή πραγματικότητα, η βάση κάθε ύπαρξης. Αυτή η προσέγγιση είναι συμβατή με τις πνευματικές παραδόσεις της Ανατολής και της Δύσης, αλλά και με τα ευρήματα της κβαντικής θεωρίας. Καθώς, όμως, αποτελεί τη θεμελιακή πραγματικότητα, δεν μπορεί να μετρηθεί ως ένα εξωτερικό αντικείμενο. Συνάγουμε ότι υπάρχει από τη συνολική ανθρώπινη εμπειρία, η οποία περιλαμβάνει και την επιστήμη».

Το Μέγαρο Μουσικής μάς πληροφορεί πως θα μιλήσετε για τη «βαθιά πραγματικότητα» (deep reality) που βρίσκεται πίσω από τους νόμους της φύσης. Ποια είναι αυτή η «βαθιά πραγματικότητα»; «Η λεγόμενη “βαθιά πραγματικότητα” και η συνειδητότητα είναι το ίδιο πράγμα. Στη διάλεξη θα παρουσιαστούν επιχειρήματα που θα πείθουν πως όχι μόνο το παραπάνω είναι ένα λογικό συμπέρασμα, αλλά και ότι είναι ο μόνος τρόπος για να “συνειδητοποιήσουμε” τη συνειδητότητα στο πλαίσιο της ανθρώπινης εμπειρίας».

Θα λέγατε ότι θραύσματα αυτής της «βαθιάς πραγματικότητας» έχουν κωδικοποιηθεί μέσα σε πανάρχαιους κώδικες γνώσης όπως είναι οι γλώσσες και οι θρησκείες; «Οι θρησκείες και οι γλώσσες δεν αντιπροσωπεύουν μόνο θραύσματα, αλλά ολόκληρο τον κώδικα. Ολόκληρος ο κώδικας είναι αυτή η πραγματικότητα. Ωστόσο, το ανθρώπινο μυαλό, για διάφορους λόγους, προσλαμβάνει μόνο μια μερική εικόνα και αυτό είναι γνωστό ως “μερική κατανόηση”».

Εάν η συνειδητότητα είναι ένα αιώνιο και άφθαρτο πεδίο που αλλάζει εκδηλώσεις, αλλάζει μορφές εις το διηνεκές, τότε δεν υπάρχει θάνατος, αλλά μια αδιάκοπη μεταβολή της συνειδητότητας από μορφή σε μορφή και από εκδήλωση σε εκδήλωση, μέσα στο Σύμπαν των πολλών διαστάσεων… «Υπάρχει ο θάνατος για το φυσικό σώμα. Εάν τα πάντα σχετίζονται με το φυσικό σώμα, τότε οι συνέπειες είναι μάλλον θλιβερές. Αλλά εάν η συνειδητότητα βρίσκεται μέσα, αλλά και πέρα από το φυσικό σώμα, τότε, ναι, δεν υπάρχει θάνατος. Υπάρχουν μόνο, όπως σωστά λέτε, μεταμορφώσεις του υπαρκτού σε μια πολυεπίπεδη πραγματικότητα μέσα στο πολυδιάστατο Σύμπαν…».

Από τη «βαθιά πραγματικότητα» ας μετακινηθούμε για λίγο στη «βαθιά μάθηση» (σ.σ.: αναφερόμαστε στο «deep learning» – πρόκειται ουσιαστικά για την επαναστατική τεχνολογία ενεργοποίησης και αυτόνομης διαρκούς ενίσχυσης της νοημοσύνης μηχανών προικισμένων με τεχνητή νοημοσύνη, που έχει εγείρει ανησυχίες για τη δημιουργία ενός γένους μηχανών οι οποίες θα εξελιχθούν σε ανεξέλεγκτες διάνοιες ικανές να εξαφανίσουν τον άνθρωπο). Πιστεύετε ότι η εκθετική αύξηση της νοημοσύνης των μηχανών μπορεί να μας οδηγήσει σε μια εποχή στην οποία έξυπνα ρομπότ θα μπορούν να εκμεταλλευτούν τους «ανέμους της συνειδητότητας», θα μπορούν δηλαδή να σκεφτούν και να διαμορφώσουν «κβαντικά» το μέλλον με βάση τις δικές τους αναμονές και παρατηρήσεις και μάλιστα πολύ καλύτερα από εμάς, με αποτέλεσμα να καταλήξουν σε έναν κόσμο που δεν θα μας περιλαμβάνει; «Οι μηχανές στις οποίες αναφέρεστε είναι απολήξεις του εαυτού μας και, συγκεκριμένα, απολήξεις των αισθήσεών μας. Δεν είναι ανεξάρτητες. Δεν πρέπει να ανησυχούμε μήπως κάποια μορφή έξυπνων μηχανών καταλάβει τη Γη. Εκτός, βεβαίως, αν αυτό είναι που θέλουμε…».

Στο βιβλίο σας «Το μη τοπικό Σύμπαν» («The Non-Local Universe») έχετε υποστηρίξει την άποψη ότι η φυσική πραγματικότητα δεν είναι «τοπική» (σ.σ.: με την επιστημονική φράση «μη τοπική πραγματικότητα» ο συγγραφέας εννοεί πως σύμφωνα με την κβαντική θεωρία η πραγματικότητα, η οποία περιλαμβάνει το σώμα, όπως και τις σκέψεις μας, έχει τις «ρίζες» της σε άλλες διαστάσεις που μπορεί να εκτείνονται ακόμη και ως την άκρη του Σύμπαντος). Εάν αυτή η μη τοπική πραγματικότητα είναι η περίφημη «συνειδητότητα» και αν, όπως είπατε, όλα έχουν τις ρίζες τους στη λεγόμενη «συνειδητότητα», τότε η κατοχή των κλειδιών της συνειδητότητας μπορεί να επηρεάσει τα πάντα, από τις θεραπείες των ασθενειών, έως τη συγχρονικότητα ή την τύχη στην καθημερινή ζωή. Ποια είναι, λοιπόν, αυτά τα «κλειδιά»; «Θα συζητήσουμε στο Μέγαρο για αυτά τα “κλειδιά”. Ουσιαστικά, δεν πρόκειται για κάτι σπάνιο και εξεζητημένο, αλλά για πράγματα πολύ συγκεκριμένα και παρόντα στην καθημερινή ζωή, στην πνευματικότητα, αλλά και στην επιστημονική πρακτική. Δεν είναι μυστηριώδη. Απλώς δεν τους δίνουμε σημασία».

Διάβασα, τέλος, ότι θα συνεργαστείτε με τον διάσημο συγγραφέα βιβλίων αυτοβοήθειας και πνευματικής αφύπνισης Ντίπακ Τσόπρα στη συγγραφή ενός νέου βιβλίου που θα έχει τον τίτλο «Creative Cosmos». Ποιο θα είναι το βασικό μήνυμα αυτού του βιβλίου; «Το μήνυμά μας θα είναι “Εσύ είσαι το Σύμπαν”. Τόσο απλά!».

 

Η διάλεξη του καθηγητή Μηνά Καφάτου, με τίτλο «Επιστήμη, συνειδητότητα και άνθρωπος: Πώς η σύγχρονη επιστήμη συναντά την αρχαία φιλοσοφία», θα γίνει την Πέμπτη 9 Ιουνίου στις 19.00, στο Megaron Plus. Θα μιλήσουν ακόμη ο αναπληρωτής καθηγητής Αστροφυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Μάνος Δανέζης και ο πρόεδρος της Ενωσης Ελλήνων Φυσικών κ. Στράτος Θεοδοσίου. Συντονίζει ο ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Πατρών κ. Ηλίας Κούβελας. Είσοδος ελεύθερη με δελτία προτεραιότητας, η διανομή των οποίων αρχίζει στις 17.30.

 

* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 5 Ιουνίου 2016

 

 

 

 

Άρθρα, Εφημερίδες Χωρίς σχόλια »
Μαΐ
3

ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΙΑΝΝΑΡΑΣ “ΤΟ ΕΜΒΡΥΟ, ΤΟ ΒΡΕΦΟΣ, Ο ΕΝΗΛΙΚΑΣ”

Γιάννα Ανδρεαδάκη στις 3 Μαΐου 2016

Από τηνΙωάννα

Ο​​ι λέξεις ζωή και θάνατος, πριν από κάθε άλλη παράπλευρη σημασία, παραπέμπουν στη βιολογική φαινομενικότητα: Διαστέλλουν το έμβιο υπαρκτό από την άβια ύλη.

Bέβαια, η πρωταρχική αυτή διαστολή προϋποθέτει νόηση και κρίση: είναι δυνατή μόνο στο λογικό υποκείμενο. Tο λογικό υποκείμενο έχει συν-είδηση (ενιαία «είδηση», συμπεριληπτική όλων των ειδητικών του παραστάσεων, αλλά και των νοητικά-κριτικά επεξεργασμένων εικόνων – ιδεών – εννοιών) της πραγματικότητας τόσο των έμβιων όσο και των άβιων υπαρκτών. Mπορεί να ξεχωρίσει το λογικό υποκείμενο και να δηλώσει (με τη γλωσσική σημαντική) το υπαρκτό από το ανύπαρκτο – το υπαρκτό από το όχι πια ή όχι ακόμα υπαρκτό.

Mπορεί επομένως το υποκείμενο να διαστείλει το ζωντανό από το άζωο, τη ζωή από τον θάνατο. Λέμε ζωή την ενεργό ύπαρξη, το γίγνεσθαι (τη μορφική –τουλάχιστον– μεταβλητότητα) της ύπαρξης, παθητική ή ενεργητική μεταβλητότητα. Kαι λέμε θάνατο την απόσβεση των ενεργών δυνατοτήτων ύπαρξης του βιολογικού ατόμου, τον υπαρκτικό μηδενισμό του, την οργανική του διάλυση και οριστική εξαφάνιση.

Mια τρίτη διάκριση που επιβάλλει η συνείδηση της ζωής και του θανάτου, είναι να διαστέλλουμε το είναι από το φαίνεσθαι. O Mότσαρτ δεν ζει πια, όμως είναι ενεργά υπαρκτός (παραμένει ενεργός υπαρκτική ετερότητα) στη μουσική του δημιουργία. Oποιος ξεχωρίζει (σχετίζεται, αγαπάει) τη μοναδικότητα της μουσικής του, γνωρίζει τον Mότσαρτ (την ύπαρξή του, το είναι του), ασυγκρίτως πληρέστερα και εναργέστερα από κάποιον σύγχρονό του, άσχετο γείτονα, που ίσως κάθε πρωί απλώς πιστοποιούσε το φαίνεσθαι της αισθητής παρουσίας του.

Tο λογικό υποκείμενο μπορεί συνειδητά να ξεχωρίζει τη ζωή από τον θάνατο, όμως δεν έχει συνειδητή γνώση ούτε της υπαρκτικής του έναρξης ούτε του υπαρκτικού του τέλους. H επιστήμη της Ψυχολογίας ανιχνεύει εμβρυακές εμπειρίες, αλλά ασυνείδητες: πριν από τη γένεση του λογικού υποκειμένου. Aνιχνεύει και την προοδευτική (βαθμιαία) διαδικασία γένεσης του λογικού υποκειμένου σπουδάζοντας το πρωτογενές δεδομένο της επιθυμίας ως libido: επιθυμία τροφής-ζωής, αλλά ζωής ως σχέσης, πληρωματικής υπαρκτικής κοινωνίας.

Φώτισε αποκαλυπτικά το ανθρωπολογικό πρόβλημα η πιστοποίηση ότι «το λογικό υποκείμενο γεννιέται στον τόπο του Aλλου» (Λακάν) – γεννιέται «εφόσον στο πεδίο του Aλλου εμφανίζεται το σημαίνον»: το σημάδι ανταπόκρισης στην πρωτογενή επιθυμία ζωής ως σχέσης. Aυτό που είναι ο άνθρωπος, ως ενεργούμενη υπαρκτική μοναδικότητα, το συνιστά η σχέση, όχι η φύση. H σχέση συγκροτεί τον λόγο, όχι ο λόγος τη σχέση. Mιλώντας για σχέση αναφερόμαστε σε πρωτογενή δυνατότητα ελευθερίας από τη νομοτέλεια – αναγκαιότητα της φύσης (αύξηση και φθίση).

Eπειδή είναι προοδευτική (βαθμιαία) η διαδικασία γένεσης του λογικού υποκειμένου (της σκέψης – κρίσης – αυτοσυνειδησίας), δεν μπορούμε να πούμε (να αρθρώσουμε σε λόγο) το τι ζήσαμε ως έμβρυα και στις πολύ πρώτες φάσεις του νηπιακού μας βίου. Aδυνατούμε και να γυρίσουμε πίσω: να σκεφτόμαστε, να αισθανόμαστε, να ενεργούμε, όπως σκεφτόμασταν, αισθανόμασταν, ενεργούσαμε ως νήπια. Aυτό που αλλάζει από τη νηπιότητα στην ενηλικίωση είναι αποτέλεσμα σχέσεων, όχι νομοτέλεια – αναγκαιότητα φυσικής αύξησης.

Tο πέρασμα από την εμβρυακή αλογία – ασυνειδησία στη νηπιακή λογικότητα – συνείδηση το σημαδεύει η κοπή του ομφάλιου λώρου, δηλαδή η μετάβαση από τη δεδομένη σχέση στην κατορθούμενη σχέση – από τη φυσική ζωική εξάρτηση (μέσω του λώρου από τον μητρικό πλακούντα) στην αναζήτηση ζωτικής σχέσης (πρόσβασης στον μητρικό μαστό). Πέρασμα από τη φυσική νομοτέλεια στην περιπέτεια της ελευθερίας.

***

Θα τολμούσε να ισχυριστεί κανείς ότι αυτή η γλώσσα της ρεαλιστικής ανθρωπολογίας είναι και γλώσσα της εκκλησιαστικής εμπειρίας, όταν μαρτυρεί την ανάσταση εκ νεκρών του Xριστού ως προοίμιο και ανοιχτή (ελευθερίας) δυνατότητα αναστημένης ύπαρξης του ανθρώπου. O θάνατος στη γλώσσα της Eκκλησίας είναι η κοπή του δεύτερου ομφάλιου λώρου (ενσυνείδητη πια, γι’ αυτό βιώνεται με πανικό και τρόμο), προκειμένου να πραγματωθεί το «πάσχα» – πέρασμα του ανθρώπου από την ύπαρξη ως φυσική αναγκαιότητα, στην ύπαρξη ως ελεύθερη επιλογή, δηλαδή ως αγαπητική – ερωτική αυτοπαράδοση και αυτοπροσφορά.

Ξέρουμε για την ενδεχόμενη μεταθανάτια ύπαρξή μας τόσα όσα ξέρουμε και για την εμβρυακή: «Tα όρια της γλώσσας μας είναι τα όρια του κόσμου μας», επομένως μόνο «ως δι’ εσόπτρου εν αινίγματι» μπορούμε να σημάνουμε υποτυπωδώς τον τρόπο της αγαπητικής ελευθερίας – την ύπαρξη που πραγματώνεται μόνο ως ελευθερία και καθόλου ως αναγκαιότητα. Tην ύπαρξη έξω από τα όρια του κόσμου μας.

Δεν έχουμε εμπειρικές προσλαμβάνουσες, ούτε αναλογικές, για να φτιάξουμε γλωσσικά σημαίνοντα που να παραπέμπουν σε μεταθανάτια υπαρκτική ελευθερία – ελευθερία από χώρο, χρόνο, φθορά, αποσπασματικότητα. Για σημαινόμενα που «οφθαλμός ουκ οίδε και ους ουκ ήκουσε και επί καρδίαν ανθρώπου ουκ ανέβη», τα σημαίνοντα θα ήταν «άρρητα ρήματα, α ουκ εξόν ανθρώπω λαλήσαι».

Για τη «γνώση» της υπαρκτικής πραγματικότητας του αναστημένου εκ νεκρών Xριστού και της δυνατότητας για αναστημένη ύπαρξη του ανθρώπου μετά τον θάνατο, η εκκλησιαστική εμπειρία προτείνει τον τρόπο του έρωτα: τρόπο «πίστης», δηλαδή εμπιστοσύνης, αυτοπαράδοσης, αυτοπροσφοράς. Oχι ατομικές «πεποιθήσεις», όχι ψυχαναγκαστικές ιδεοληψίες. Oι «πεποιθήσεις» και τα αισθήματα είναι γεννήματα της φύσης, της αναγκαιότητας – η αυθυπερβατική πίστη είναι ελευθερία, η εμπιστοσύνη που γεννάει ο έρωτας.

«Σημείο» αυτής της αυθυπέρβασης, που μεταποιεί τον θάνατο της φυσικής ατομικότητας σε ζωτική προσωπική σχέση με τον Πατέρα, τον Aίτιο της κλήσης «εκ του μη όντος στο είναι», προβάλλεται ο σταυρός. Tο ναι, το «αμήν» του ανθρώπου, χειρονομία τόσο ερωτική όσο και ο ασπασμός: «επί μετώπου και θώρακος η σφραγίς, εν εισόδοις και εξόδοις», επί άρτων βιβρωσκομένων και ποτηρίων πινομένων, κοιταζομένοις και ανισταμένοις». Tο σταυροκόπημα είναι η γλώσσα του σώματος για να πει το ασώματο. Nα γιορτάσει η ελευθερία την ανάσταση.

Από ΤΟ ΕΘΝΟΣ

 

 

Άρθρα, Εφημερίδες Χωρίς σχόλια »
Αυγ
10

ΠΡΟΣ ΤΟ ΑΥΡΙΟ…

Γιάννα Ανδρεαδάκη στις 10 Αυγούστου 2015

Οι δρόμοι του μέλλοντος θα «μυρίζουν» ανακύκλωση, υποστηρίζουν οι ειδικοί της ολλανδικής εταιρείας VolkerWessels. Σύμφωνα με το πρότζεκτ τους PlasticRoad, η άσφαλτος στους δρόμους θα μπορούσε μελλοντικά να αντικατασταθεί από οικολογικά «πλακάκια» κατασκευασμένα από ανακυκλωμένα πλαστικά μπουκάλια. Στη λογική των Lego, κατά τους ειδικούς από το Ρότερνταμ, τα ειδικά πλαστικά πλακάκια θα τοποθετούνται το ένα δίπλα στο άλλο, γεγονός που σημαίνει ότι σε περίπτωση φθοράς η αντικατάστασή τους θα είναι παιχνιδάκι. Οπως αναφέρει η μελέτη τους, το νέο υλικό θα αντέχει σε αντίξοες συνθήκες όπως π.χ. θερμοκρασίες μεταξύ -40 και 80 βαθμών Κελσίου. Η άσφαλτος η οποία στρώνεται στους δρόμους, υποστηρίζουν οι ειδικοί, απελευθερώνει περί τους 1,6 εκατ. τόνους διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα ετησίως σε παγκόσμιο επίπεδο, αριθμός που μεταφράζεται στο 2% των ρύπων που προέρχονται από τις μετακινήσεις των πολιτών. «Το πλαστικό θα μπορούσε να ανοίξει νέους δρόμους ως προς την κατασκευή οδικών δικτύων» αναφέρει ο επικεφαλής της εταιρείας Ρολφ Μαρς. Σύμφωνα με τον ίδιο, οι «πλαστικοί δρόμοι» θα είναι ελαφρύτεροι μειώνοντας έτσι σημαντικά το βάρος που δέχεται το έδαφος και θα επιτρέπουν την εύκολη πρόσβαση για την τοποθέτηση καλωδίων ή σωλήνων κάτω από την επιφάνειά τους.

Κυψελωτές αεροπορικές θέσεις εν όψει Την επόμενη φορά που θα παραπονεθείτε για την έλλειψη χώρου στην οικονομική θέση, σκεφθείτε ότι τα πράγματα θα μπορούσαν να γίνουν και… χειρότερα. Ή τουλάχιστον αυτό αποκαλύπτει πρόσφατη αίτηση για δίπλωμα ευρεσιτεχνίας που είχε καταθέσει η βρετανική εταιρεία κατασκευής αεροπορικών καθισμάτων Zodiac Seats, η οποία κάνει λόγο για «κυψελωτές» αεροπορικές θέσεις με στόχο την αύξηση της χωρητικότητας των επιβατών στο αεροσκάφος. Η πατέντα με τίτλο Economy Class Cabin Hexagon ουσιαστικά ακολουθεί τη λογική μιας ζιγκ-ζαγκ διάταξης των θέσεων, γεγονός που σημαίνει ότι οι θέσεις σε μια σειρά κοιτούν μία προς τα πίσω και μία προς τα εμπρός δημιουργώντας την ψευδαίσθηση μιας κυψέλης. Σύμφωνα με τα απαραίτητα σχεδιαγράμματα της εταιρείας, κάτι τέτοιο μεταφράζεται στο ότι ο «διπλανός» μας δεν θα κάθεται ακριβώς δίπλα μας αλλά σχεδόν απέναντί μας!

Phree: ένα στυλό με νοημοσύνη Δέχεται τηλεφωνικές κλήσεις, δείχνει ενημερώσεις που λαμβάνει ο κάτοχός του στο smartphone του και του επιτρέπει να γράφει σε οποιαδήποτε επιφάνεια μεταφέροντας τις σημειώσεις του αυτομάτως στο κινητό του. Ο λόγος για το «έξυπνο» στυλό Phree από το Ισραήλ με τεχνολογία Bluetooth, το οποίο εκτός όλων των άλλων διορθώνει και τα ορθογραφικά λάθη του ιδιοκτήτη του. Το στυλό, σύμφωνα με την επινοήτρια εταιρεία OTM, «βλέπει» τις κινήσεις του χρήστη με τη βοήθεια ενός τρισδιάστατου συμβολόμετρου λέιζερ. Κάτι τέτοιο του επιτρέπει να ακολουθεί το χέρι του κατόχου του και να αναγνωρίζει τα γράμματα που σχηματίζει κάθε φορά. Το Phree είναι σε θέση να αναγνωρίζει τα γράμματα είτε αυτά σχηματίζονται στην επιφάνεια ενός τραπεζιού, μιας καρέκλας ή ακόμη και στο ταμπλό του αυτοκινήτου. Οι λέξεις περνούν στο smartphone με τη βοήθεια συμβατών με το στυλό εφαρμογών, όπως π.χ. τα apps OneNote, Office, Viber κ.ά. Προς το παρόν το Phree βρίσκεται σε φάση προσέλκυσης κεφαλαίου μέσω της ιστοσελίδας Kickstarter.

Περάστε στο εικονικό δοκιμαστήριο Για τους βιαστικούς που δεν έχουν χρόνο (ούτε χρήμα) να σπαταλούν στα πολύωρα ψώνια περιμένοντας με τις ώρες στην ουρά για το δοκιμαστήριο, οι ειδικοί του Πανεπιστημίου Τεχνολογίας του Σίδνεϊ (UTS) ανέπτυξαν μια εφαρμογή για την πραγματοποίηση εικονικών δοκιμών ρούχων. Η επαναστατική εφαρμογή δημιουργεί αρχικά την εικόνα της σιλουέτας του χρήστη επιτρέποντάς του στη συνέχεια να δοκιμάζει εικονικά τα κομμάτια που έχει ξεχωρίσει. Παρά το γεγονός ότι οι ειδικοί δεν έχουν αποκαλύψει πολλές λεπτομέρειες γύρω από τον τρόπο λειτουργίας του app, υποστηρίζουν ότι θα βασίζεται στην απεικόνιση AR η οποία «παντρεύει» την εικονική πραγματικότητα με στοιχεία του πραγματικού κόσμου. Για την ώρα οι καταναλωτές online καταστημάτων έχουν τη δυνατότητα να δοκιμάσουν εικονικά ρούχα στον υπολογιστή τους, αλλά όχι π.χ. με τη βοήθεια ενός smartphone ανά χείρας.

ΑΠΟ ΤΟ ΒΗΜΑ

Άρθρα, Εφημερίδες Χωρίς σχόλια »
Ιούν
22

“OYΧ ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ ΤΟ ΠΡΟΣΚΥΝΕΙΝ” ΚΟΡΝΗΛΙΟΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ

Γιάννα Ανδρεαδάκη στις 22 Ιουνίου 2015

Eρώτηση Δημοσιογράφου: Συχνά λέγεται ότι η Ελλάδα είναι «προβληματική», στην Ελλάδα «όλα γίνονται στον αέρα», «χωρίς προγραμματισμό», «χωρίς βάρος». Με τέτοιες διαπιστώσεις συμφωνούν πολλοί. Αλλά περιορίζονται συνήθως μόνο στις διαπιστώσεις. Γνωρίζω ότι η ελληνική κατάσταση σας απασχολεί βαθιά. Ποια είναι η ερμηνεία σας για όσα συμβαίνουν; Γιατί συμβαίνουν έτσι τα πράγματα στην Ελλάδα; Ποιες οι βαθύτερες αιτίες;

Καστοριάδης: Πρώτον, δεν ξέρω. Δεύτερον, στο μέτρο που μπορώ να ξέρω κάτι, είναι ότι η πολιτική ζωή του ελληνικού λαού τελειώνει περίπου το 404 π.χ.

Δημοσιογράφος: Νομίζω ότι θα ενοχλήσει πολύ αυτή η διατύπωσή σας.

Καστοριάδης: Τι να κάνουμε. Μιλώ για την πραγματική πολιτική ζωή του λαού ως αυτόνομου παράγοντα. Δεν μιλώ για μάχες, για αυτοκράτορες, για Μεγαλέξανδρους και Βασίλειους Βουλγαροκτόνους. Μετά τον πέμπτο π.Χ. αιώνα και την αυτοκυβέρνηση του λαού στις δημοκρατικές πόλεις -και πάντως, μετά τον περίεργο τέταρτο π.Χ. αιώνα- η ελληνική ελευθερία πεθαίνει.

Οι ελληνικές πόλεις γίνονται υποχείριες των βασιλέων της Μακεδονίας. Βεβαίως, ο Αλέξανδρος και οι διάδοχοί του παίζουν έναν κοσμοϊστορικό ρόλο. Κατακτούν την Ασία και την Αίγυπτο. Διαδίδουν την ελληνική γλώσσα και παιδεία. Αλλά πολιτική ζωή, πλέον, δεν υπάρχει. Τα βασίλεια των διαδόχων του Αλεξάνδρου, ως πολιτική συγκρότηση, είναι ουσιαστικά μοναρχίες. Εξάλλου, καθώς ξέρουμε, ο ίδιος ο Αλέξανδρος αντιμετώπισε στασιασμό των Ελλήνων που είχε πάρει μαζί του, διότι ήθελε να τους υποχρεώσει να γονυπετούν μπροστά του, όπως οι Πέρσες μπροστά στο Μεγάλο Βασιλέα – πράγμα ανθελληνικότατο, (: Είπαμε ότι ο ορισμός της ελληνκότητας είναι το «ΟΥΧ ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ ΤΟ ΠΡΟΣΚΥΝΕΙΝ*, ιδέες- ΔΟΓΜΑΤΑ & ανθρώπους- ΔΕΣΠΟΤΕΣ»).

Σε όλη τη διάρκεια της ελληνιστικής εποχής, (: ελληνιστικό = σαν ελληνικό), οι ελληνικές πόλεις, με λίγες περιθωριακές και παροδικές εξαιρέσεις, αποτελούν παιχνίδια στα χέρια των ελληνιστικών δυναστειών. Ακολουθεί η ρωμαϊκή κατάκτηση, κάτω από την οποία οι ελληνικές πόλεις δεν έχουν παρά μόνον κοινοτική ζωή. Κατόπιν, έρχεται η βυζαντινή αυτοκρατορία. Το Βυζάντιο είναι μια ανατολική, θεοκρατική μοναρχία. Στο Βυζάντιο η πολιτική ζωή περιορίζεται στις ίντριγκες της Κωνσταντινούπολης, του αυτοκράτορα, των «δυνατών» και των ευνούχων της αυλής. Και βεβαίως, τα σχολικά μας βιβλία δεν αναφέρουν ότι στη βυζαντινή αυλή υπήρχαν ευνούχοι, όπως σ΄ αυτήν του Πεκίνου.

Δημοσιογράφος: Όλα αυτά αφορούν ένα πολύ μακρινό ιστορικό παρελθόν. Η Ελλάδα ως σύγχρονο νεοελληνικό κράτος έχει, ήδη, ιστορία εκατόν εβδομήντα ετών. Θα θέλατε να επικεντρώσετε σ΄ αυτή την περίοδο;

Καστοριάδης: Μα, αυτή η περίοδος είναι ακατανόητη χωρίς τους είκοσι έναν αιώνες ανελευθερίας που προηγήθηκαν. Λοιπόν, μετά το Βυζάντιο έρχεται η τουρκοκρατία. Μην ανησυχείτε, δεν θα μπω σε λεπτομέρειες. Θα αναφέρω μόνο ότι επί τουρκοκρατίας όση εξουσία δεν ασκείται απευθείας από τους Τούρκους, ασκείται από τους κοτζαμπάσηδες (τους εντολοδόχους των Τούρκων), οι οποίοι κρατούν τους χωριάτες υποχείριους. Συνεπώς, ούτε σ΄ αυτή την περίοδο μπορούμε να μιλήσουμε για πολιτική ζωή. Όταν αρχίζει η Επανάσταση του 1821, διαπιστώνουμε από τη μια μεριά τον ηρωισμό του λαού και από την άλλη, σχεδόν αμέσως, την τεράστια αδυναμία να συγκροτηθεί μια πολιτική κοινωνία**. Την επομένη της πτώσης της Τριπολιτσάς αρχίζουν οι εμφύλιοι πόλεμοι.

Δημοσιογράφος: Πού οφείλεται αυτή η «τεράστια αδυναμία να συγκροτηθεί μια πολιτική κοινωνία»; Ποιοι είναι οι λόγοι;

Καστοριάδης: Ουδείς μπορεί να δώσει απάντηση στην ερώτησή σας για ποιο λόγο, κάποιος, σε μιαν ορισμένη στιγμή, δεν δημιούργησε κάτι. Η συγκρότηση ενός λαού σε πολιτική κοινωνία δεν είναι δεδομένη, δεν είναι κάτι που χαρίζεται, αλλά κάτι που δημιουργείται. Μπορούμε απλώς να διαπιστώσουμε ότι, όταν απουσιάζει μια τέτοια δημιουργία, τα χαρακτηριστικά της προηγούμενης κατάστασης διατηρούνται ή αλλάζουν μόνο μορφή.

Δημοσιογράφος: Και ποια είναι τα χαρακτηριστικά αυτά στην ελληνική περίπτωση;

Καστοριάδης: Ορισμένα τα εντοπίζουμε, ήδη, στους εμφύλιους πολέμους της Επανάστασης του 1821. Βλέπουμε, για παράδειγμα, ότι η νομιμοφροσύνη και η αλληλεγγύη έχουν τοπικό ή τοπικιστικό χαρακτήρα, ισχυρότερο συχνά από τον εθνικό. Βλέπουμε, επίσης, ότι οι πολιτικές κατατάξεις και διαιρέσεις είναι συχνά σχετικές με τα πρόσωπα των «αρχηγών» και όχι με ιδέες, με προγράμματα, ούτε καν με «ταξικά» συμφέροντα.

Ένα ακόμη χαρακτηριστικό είναι η στάση απέναντι στην εξουσία. Στην Ελλάδα, μέχρι και σήμερα, το κράτος εξακολουθεί να παίζει τον ρόλο του ντοβλετιού, δηλαδή μιας αρχής ξένης και μακρινής, απέναντι στην οποία είμαστε ραγιάδες και όχι πολίτες. Δεν υπάρχει κράτος νόμου και κράτος δικαίου, ούτε απρόσωπη διοίκηση που έχει μπροστά της κυρίαρχους πολίτες. Το αποτέλεσμα είναι η φαυλοκρατία ως μόνιμο χαρακτηριστικό. Η φαυλοκρατία συνεχίζει την αιωνόβια παράδοση της αυθαιρεσίας των κυρίαρχων και των «δυνατών»: ελληνιστικοί ηγεμόνες, Ρωμαίοι ανθύπατοι, Βυζαντινοί αυτοκράτορες, Τούρκοι πασάδες, κοτζαμπάσηδες, Μαυρομιχάληδες, Κωλέττης, Δηλιγιάννης.

Δημοσιογράφος: Θέλετε να πείτε ό,τι έγινε -αντιθέτως- σε άλλες χώρες, στη Δυτική Ευρώπη;

Καστοριάδης: Εκεί, αυτό έγινε! Ο μακαρίτης ο Γιώργος Καρτάλης έλεγε κάνοντάς μου καζούρα στο Παρίσι το 1956: «Κορνήλιε, ξεχνάς ότι στην Ελλάδα δεν έγινε Γαλλική Επανάσταση». Πράγματι, στην Ελλάδα δεν έχει υπάρξει εποχή που ο λαός να έχει επιβάλει, έστω και στοιχειωδώς, τα δικαιώματά του. Και η ευθύνη, για την οποία μίλησα, εκφράζεται με την ανευθυνότητα της παροιμιώδους φράσης: «εγώ θα διορθώσω το ρωμέικο;». -Ναι, κύριε, εσύ θα διορθώσεις το ρωμέικο, στο χώρο και στον τομέα όπου βρίσκεσαι

*Ο Κορνήλιος Καστοριάδης (Κωνσταντινούπολη, 11 Μαρτίου 1922- Παρίσι, 26 Δεκεμβρίου 1997) ήταν Έλληνας φιλόσοφος, οικονομολόγος και ψυχαναλυτής. Συγγραφέας του έργου Η Φαντασιακή Θέσμιση της Κοινωνίας, διευθυντής σπουδών στην Σχολή Ανωτέρων Σπουδών Κοινωνικών Επιστημών του Παρισιού από το 1979, και φιλόσοφος της αυτονομίας, υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους στοχαστές του 20ου αιώνα.

Πηγή: Βιβλίο, Η ελληνική ιδιαιτερότητα- Τόμος Β΄, εκδόσεις Κριτική

 

Εφημερίδες Χωρίς σχόλια »
Απρ
4

ΕΛΕΝΑ ΑΚΡΙΤΑ ΑΡΘΡΟ

Γιάννα Ανδρεαδάκη στις 4 Απριλίου 2015

ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ ΜΕ τον σουγιά χαράξαν τον φεγγίτη και μια βραδιά, σαν τα θεριά, σε πήραν απ΄ το σπίτι – Α πα πα πα πα πα! Θεός οΓκάτσος αλλά πολύ αγριεύεσαι, ρε πουλάκι μου. Θες η λιακάδα έξω; Θες ο ήλιος που λάμπει και τα πουλάκια κελαηδούν γλυκά, τσίου τσίου μες στο όζον; Θες που ανήκουμε σε μια γενιά που- με μεγαλειώδη τρόπο- συνδύαζε ανέκαθεν μια χαζοχαρούμενη αφέλεια με ένα στρες μέχρι τα μπούνια;

 

Θες δεν θες, έτσι είχαν τα πράγματα. Παιδικά χρόνια, μέσα στη χούντα τη μαύρη και την άραχλη, μικρά κοριτσάκια πλέκανε μικρά όνειρα με πρωτομαγιάτικες γιρλάντες λουλουδιών. Ενας τεχνικολόρ μικρόκοσμος, κόντρα στον ζόφο των καιρών. Εαρινά μπαλκόνια και βεραντούλες. Στους μπαξέδες και τους ανθισμένους κήπους- σαν άλλοτε «θα στήναμε χορό». Εξω παιάνιζαν τα εμβατήρια. Κόβανε βόλτες των εχθρών τα φουσάτα σαν τον λίβα που καίει τα σπαρτά! Οι συνταγματάρχες αποφάσιζαν και διέταζαν! Ο φόβος ήταν τόσο συμπαγής που τον έκοβες φέτες! Ενα σίχαμα η ζωή μας! Ενα τεράστιο «Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών» που αναβόσβηνε – ως νέον – μέσα στη βαθύτατη νύχτα αυτού του τόπου.

 

Πρωτομαγιά με τον σουγιά χαράξαν τον φεγγίτη και μια βραδιά, σαν τα θεριά σε πήραν απ΄ το σπίτι Πού το θυμήθηκα ύστερα από τόσα χρόνια; Σαν αναστάσιμη καμπάνα, η δωρική λαλιά της Βίκυς. Ναι, χαρά μου, φυσικά της Μοσχολιού! Υπήρξε άλλη Βίκυ στην Ελλάδα; Σέρνεται ο ήχος της θεάς σαν χαλί κάτω από τα πόδια των αναμνήσεων.

 

Πρωτομαγιά με τον σουγιά… Σε μικρά κοριτσίστικα δωμάτια, κούκλες ασάλευτες άκουγαν τα μυστικά μας. Μουντζουρωμένα τετράδια. Βιβλία με ζωγραφιές στο περιθώριο. Το περιθώριο της σελίδας. Το περιθώριο του αιώνα που περιμέναμε να χτυπήσει το κουδούνι του δεκάλεπτου διαλείμματος. Τα ονόματά μας πλαισιωμένα με μικρές ανόητες καρδούλες. Το αγόρι απέναντι: Του αγοριού απέναντι πείτε του πως το θέλω μεν, ντρέπομαι να του μιλήσω δε…

 

Πρωτομαγιά με τον σουγιά, μαζεύαμε λουλούδια για το στεφάνι. Μιλάμε για μια εποχή που υπήρχαν λουλούδια, υπήρχαν στεφάνια, υπήρχαν εξοχές, υπήρχαν αγροί. Οι συνταγματάρχες δεν είχαν κατορθώσει να ποινικοποιήσουν τη φύση. Αυτό έγινε πολλά χρόνια αργότερα.

 

ΒΑΖΑΜΕ ΤΑ λουλούδια σε μεγάλα καλάθια- τι τρελό φολκλόρ, θυμάμαι, αλήθεια;- και με τη μαμά φτιάχναμε το πρωτομαγιάτικο στεφάνι. Το κρεμάγαμε κι έμενε εκεί μέρες, βδομάδες. (Ακόμα και σήμερα δεν το έχω ψάξει αυτό το έθιμο. Γιατί έπρεπε να μένει τόσες μέρες μετά την Πρωτομαγιά το μαραμένο στεφάνι τούκα προ στην είσοδο;)

 

Πρωτομαγιά με τον σουγιά χαράξαν τον φεγγίτη και μια βραδιά, σαν τα θεριά σε πήραν απ΄ το σπίτι Χρόνια σαν μισοσβησμένη κιμωλία… Απόγευμα Πρωτομαγιάς, τα κορίτσια με τις πλαστικές πασχαλίτσες στα μαλλιά μαζεύονταν στα κοριτσίστικα δωμάτια να μοιραστούν τα «αβυσσαλέα» μυστικά τους. Εκεί, στις παρυφές της δεκαετίας του ΄70, τα παλιά ινδάλματα καλά κρατούν. Η Σίσσυ, η πονεμένη αυτοκράτειρα από τη γενιά της μαμάς. Η Βουγιουκλάκη και ηΚαρέζη. Το προαιώνιο φιλοσοφικό ερώτημα αντιστεκόταν στη φθορά του χρόνου: Αλίκη ή Τζένη;

 

ΟΤΑΝ ΠΑΙΖΑΜΕ κρυφτό, τραγουδούσαμε στη μικρή πλατεία: «Αλίκη Βουγιουκλάκη, Κώστας Κακκαβάς, Τζένη Καρέζη, βγαίνεις και τα φυλάς!». Και στο περίπτερο, ο κυρ Μιχάλης μας έδινε τις σοκολάτες των δυο δραχμών (ναι, μάγκες, υπήρχε ΚΑΙ αυτό το νόμισμα κάποτε). Εσκιζες το ασημόχαρτο και μέσα έβρισκες κάρτες σταρ του σινεμά, ποδοσφαιριστών του συρμού ή την Κρουέλα Ντε Βιλ από τα 101 σκυλιά της Δαλματίας.

 

Πρωτομαγιά με τον σουγιά χαράξαν τον φεγγίτη και μια βραδιά, σαν τα θεριά σε πήραν απ΄ το σπίτι. Τα παλιά. Τα παιδικά. Τα κοριτσάκια που έγιναν γυναίκες. Οι κολλητές που χάθηκαν από τη ζωή μας. Οι φιλενάδες που μοιραστήκαμε μυστικά και ψέματα. Και που αν συναντιόμασταν σήμερα στον δρόμο θα προσπερνούσαμε η μια την άλλη.

 

Γιατί σήμερα αυτή η επωδός; Γιατί σήμερα αυτό το τραγούδι; Ισως, γιατί από εκεί αρχίζουν όλα.

 

Ξεχασμένη παιδική ηλικία. Χαμένο κοριτσίστικο όνειρο. Πρωτομαγιά με τον σουγιά, μου χτύπησες το θυροτηλέφωνο. Εσύ. Που…

 

Νυν και αεί μες στη ζωή σε είχα αραξοβόλι.

 

Από “ΤΑ ΝΕΑ”

Άρθρα, Εφημερίδες Χωρίς σχόλια »
Μαρ
4

Μυρτώ Τάσιου

Κυριακή Ψαρρού στις 4 Μαρτίου 2015
Συνέντευξη στην Ελένη Γκίκα -Έθνος της Κυριακής

«Γεννήθηκα στις 10 Οκτωβρίου 1967. Μητέρα μου είναι η Κατερίνα Γώγου, ηθοποιός και ποιήτρια. Πατέρας μου είναι ο Παύλος Τάσιος, σκηνοθέτης. Και οι δυο πέθαναν νέοι…..

……..Η ποιητική Μυρτώ

«Η Μυρτώ δε μένει πια εδώ», ποίηση. Εκδόθηκε όπως τα ποιήματα της Κατερίνας, στον «Καστανιώτη». Με ασπρόμαυρο εξώφυλλο και με γράμματα κόκκινα που της αρέσουν πολύ.

«Αυτό το βιβλίο είναι ένα πέρασμα
απ’ το παρελθόν στο μέλλον
μια συνέχεια από το θάνατο στη ζωή
απ’ το ψέμα στην αλήθεια»,

γράφει ιδιοχείρως σ’ ένα οπισθόφυλλο που την αυτοπροσωπογραφεί:

«Η Αλίκη είναι η ψυχή μου που θέλει να ξεφεύγει
απ’ την κόλαση φυλακισμένη 20 χρόνια τώρα.
Καταλαβαίνει πως μόνη της όλο γλείφει τις
πληγές».

«Κι ό,τι γράφω σ’ αυτές τις ρίγες
είναι αλήθεια. Η φαντασία μου παρέμεινε ίδια».

Στις σελίδες της, 31 ποιήματα- εικόνες: «Μη φοβάσαι», «Μη χάνεσαι», «Ρώσικη ρουλέτα», «Άσπρη μέρα», «Ομίχλη», «Στην κηδεία» και «Γεννήθηκα μεγάλη»… «Η Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων». Η Μυρτώ και τα περάσματα. Η Μυρτώ και όλες της οι σκιές:

«Τώρα είμαι ελεύθερη, μεθυσμένη από ήλιο.
Ζω, ξαναζώ. Νιώθω τις λέξεις που η μια δίπλα
στην άλλη κάνουν προτάσεις ολόκληρες από
ωραίες ή άσχημες εικόνες. Παίζω με τη φωτιά
Διηγούμαι παιδιά ευαίσθητα που δεν άντεξαν
Droga- Alcool, σίγουρα ένα εισιτήριο χωρίς επιστροφή.
Εγώ τα κατάφερα να την κοπανήσω.
Να με. “Η Αλίκη δε μένει πια εδώ”.
Σ’ ένα ταξίδι στη χώρα των θαυμάτων.
Περπατώ με το κεφάλι ψηλά Νίκησα.
Τώρα η ψυχή μου ησύχασε.
Αυτό το βιβλίο το χαρίζω σε όποιον αγωνίζεται
ακόμα γιατί: “LA VITAE BELLA”».

Ναι, η Μυρτώ είναι Εδώ.

http://fractalart.gr/myrto-tasiou/

Εφημερίδες Χωρίς σχόλια »
Νοέ
22

ΤΟ ΓΕΛΙΟ ΕΙΝΑΙ ΖΩΗ

Γιάννα Ανδρεαδάκη στις 22 Νοεμβρίου 2014

Εκτός από την αισθητηριακή και την πνευματική, γέλιο προκαλείται και από τη χημική διέγερση και ειδικότερα από την εισπνοή του πρωτοξειδίου του αζώτου. Αν και η γελωτοποιός δράση του ανακαλύφθηκε πριν από δύο αιώνες, μόλις πρόσφατα οι επιστήμονες μπόρεσαν να εντοπίσουν το σημείο του εγκεφάλου στο οποίο καταλήγει η δράση του πρόκειται για το μεταιχμιακό σύστημα, μία από τις πλέον αρχέγονες περιοχές του εγκεφάλου όπου εδράζουν τα συναισθήματα. Παραλύοντας το νευρικό κύκλωμα του μεταιχμιακού συστήματος το πρωτοξείδιο του αζώτου αναστέλλει τις αναστολές μας και μας κάνει να γελάμε με τα πάντα.

Μελετώντας άτομα υπό την επίδραση του πρωτοξειδίου του αζώτου καθώς και άτομα τα οποία ύστερα από εγκεφαλικούς τραυματισμούς είχαν χάσει την ικανότητα να αντιλαμβάνονται τα αστεία ή ακόμη και την ικανότητα να γελούν, οι επιστήμονες έμαθαν πολλά για τη φυσιολογία του γέλιου. Γνωρίζουμε λοιπόν σήμερα ότι το μεταιχμιακό σύστημα αποτελεί κομβικό σημείο για την «παραγωγή» του γέλιου. Ανεξάρτητα από το είδος της διέγερσης (η οποία μπορεί να ενεργοποιεί διαφορετικά σημεία του εγκεφάλου), όλα τα νευρωνικά κυκλώματα φθάνουν κάποια στιγμή στο μεταιχμιακό σύστημα το οποίο «αποφασίζει» για την ταυτότητα του γέλιου μας (έντονο, διακριτικό, ξεκαρδιστικό…). Και όταν οι εγκεφαλικές διεργασίες ολοκληρωθούν (σε δευτερόλεπτα), το γέλιο καταλαμβάνει ολόκληρο το σώμα: το «χα, χα, χα» συνοδεύεται από σύσπαση των ζυγωματικών μυών (τέτοια που δύσκολα μπορούμε να μιμηθούμε όταν προσποιούμαστε πως γελάμε…), ο καρδιακός παλμός αυξάνεται, οι αναπνοές ενισχύονται, το διάφραγμα και οι κοιλιακοί μύες συσπώνται (εξ ου και ο πόνος στην κοιλιά όταν εμείς οι αγύμναστοι γελάμε επί μακρόν), οι σκελετικοί μύες χαλαρώνουν (μαζί τους και ο μέγας γλουτιαίος, πράγμα που μας αναγκάζει να καθήσουμε γιατί δεν μπορούμε να διατηρήσουμε την όρθια στάση) και ομοίως χαλαρώνουν και οι σφιγκτήρες (η έκφραση «κατ… από τα γέλια» δεν είναι τυχαία…).

Εκτός από τις παραπάνω διεργασίες, των οποίων τα αποτελέσματα στον οργανισμό είναι αντίστοιχα με αυτά της αεροβικής άσκησης (20 δευτερόλεπτα γέλιου είναι για την καρδιά σαν τρία λεπτά γρήγορου βάδην) ή της γιόγκα (οι αναπνοές του γέλιου είναι εξίσου βαθιές και αποτελεσματικές στην ανταλλαγή αερίων), το γέλιο διώχνει το συσσωρευμένο στρες, όπως θα έχουν σίγουρα βιώσει όσοι έζησαν κρίση γέλιου σε κηδεία. Σύμφωνα με πρόσφατα ευρήματα, μια σειρά γεγονότα λαμβάνουν χώρα στον εγκέφαλο ώστε να νιώσουμε χαλαρωμένοι ύστερα από ένα καλό γέλιο: αρχικώς εκλύονται κατεχολαμίνες, νευροδιαβιβαστές που συνήθως απελευθερώνονται προκειμένου να επιτρέψουν στον οργανισμό να αντιδράσει άμεσα σε έναν πιθανό κίνδυνο. Οι κατεχολαμίνες αυξάνουν την παροχή οξυγόνου στον εγκέφαλο και στους μυς, μειώνουν το αίσθημα της κούρασης και δημιουργούν ένα αίσθημα ευφορίας. Το αίσθημα της ευφορίας μας προδιαθέτει να ξαναγελάσουμε και όταν γελάμε συχνά αυξάνεται η παραγωγή ενδορφινών, φυσικών μορφινών οι οποίες έχουν αναλγητική και χαλαρωτική δράση. Επιπροσθέτως το γέλιο δραστηριοποιεί το αυτόνομο παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα το οποίο ελέγχει μια πληθώρα λειτουργιών του οργανισμού, από την αναπνοή και την πέψη ως την κυκλοφορία του αίματος και την αρτηριακή πίεση. Ετσι η πέψη γίνεται αποτελεσματικότερη, ο καρδιακός παλμός μειώνεται και μαζί πέφτει και η αρτηριακή πίεση. Και σαν να μην ήταν ήδη αρκετά τα παραπάνω, το γέλιο καλυτερεύει την ερωτική ζωή των ανδρών, αφού όπως και το Viagra (το χάπι κατά της στυτικής δυσλειτουργίας) προκαλεί μέσω της ενεργοποίησης του παρασυμπαθητικού τη διαστολή των αρτηριών που τροφοδοτούν με αίμα τα γεννητικά όργανα…

ΑΥΤΟ ΤΟ ΞΕΡΕΤΕ;

* Κατά μέσον όρο, ένας ενήλικος γελά περί τις 6.205 φορές τον χρόνο. Αυτό σημαίνει περί τις 17 φορές την ημέρα. Δεν είναι πολύ: τα παιδιά γελούν κατά μέσον όρο 40 φορές την ημέρα!

* Φυσικά κάθε ηλικία γελά με διαφορετικά αστεία: τα παιδιά με τις εκπλήξεις που στην ηλικία τους είναι πολλές, οι έφηβοι με τα θέματα-ταμπού και με τη σάτιρα των γονέων και διδασκάλων και οι ενήλικοι με τα λεκτικά παιχνίδια, τη σάτιρα και αν είμαστε αρκούντως ώριμοι με τον ίδιο μας τον εαυτό.

* Κάθε φορά που γελάμε μπορούμε ως και να τριπλασιάσουμε τα ποσά των αερίων της αναπνοής που ανταλλάσσουμε.

* Ενας άνδρας που γελά τρανταχτά εκπνέει τον αέρα από τους πνεύμονές τους με ταχύτητα που αγγίζει τα 100 χιλιόμετρα ανά ώρα.

* Η διάρκεια ενός «χα» ή «χι» ή «χο» δεν ξεπερνά το ένα δέκατο έκτο του δευτερολέπτου.

* Η παρέα δεν είναι απαραίτητη για να γελάσουμε, έχει όμως διαπιστωθεί ότι γελάμε περισσότερο με το ίδιο αστείο αν γίνεται παρουσία άλλων. Επίσης γελάμε κατά μέσον όρο 30 φορές περισσότερο με παρέα σε σχέση με τις μοναχικές στιγμές μας.

* Το γέλιο δεν είναι ανθρώπινο προνόμιο: γελούν τα εξαδέλφια μας οι πίθηκοι αλλά και τα τρωκτικά. (Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν γελούν άλλα είδη αλλά πως οι επιστήμονες δεν έχουν διερευνήσει το φαινόμενο.)

* Αυτό πάντως που είναι ανθρώπινο προνόμιο είναι το πολλαπλό γέλιο: μπορούμε να κάνουμε «χα, χα, χα» επειδή είμαστε δίποδα και οι χορδές μας έχουν διαμορφωθεί κατάλληλα. Οι πίθηκοι περιορίζονται σε ένα «χα».

* Ανθρώπινο προνόμιο είναι επίσης οι διαφορετικές χρήσεις του γέλιου: μόνο ο Homo sapiens μπορεί να γελάσει επιθετικά, σαρκαστικά, ερωτικά, φιλικά, αμυντικά (για να διώξει το στρες).

* Επιδημία γέλιου σημειώθηκε το 1962 στην Τανζανία και διήρκεσε δυόμισι χρόνια. Περίπου χίλιες νεαρές γυναίκες «μολύνθηκαν» κατά τη διάρκεια της επιδημίας και το θέμα λύθηκε με καραντίνα των «γελαστών» χωριών. Το χρονικό της επιδημίας καταγράφηκε σε ιατρικές επιθεωρήσεις.

ΑΠΟ “ΤΟ ΒΗΜΑ”

Άρθρα, Εφημερίδες Χωρίς σχόλια »
Νοέ
10

Ο ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΗΣ ΣΥΖΗΤΗΣΗΣ

Γιάννα Ανδρεαδάκη στις 10 Νοεμβρίου 2014

Η γνώριμη εικόνα μιας σύγχρονης συμμετρίας: ανθρώπινα κεφάλια στην ίδια παρέα, σκυμμένα πάνω από τη φωτεινή οθόνη ενός «έξυπνου» κινητού. Λίγα αντικείμενα ενσωματώνουν καλύτερα την αμφισημία της τεχνολογικής προόδου. Απεριόριστες δυνατότητες διασύνδεσης, ενημέρωσης και εξυπηρέτησης μέσα στην παλάμη του χεριού, επισκιάζονται από τον κίνδυνο μιας εκτροχιασμένης σχέσης αφέντη-υπηρέτη: αγένεια, αντικοινωνικότητα, ψυχαναγκασμός, απομόνωση.

Ηταν η σκοτεινή πλευρά που ενέπνευσε το πρόσφατο πρότζεκτ του φωτογράφου δρόμου που ακούει στο καλλιτεχνικό ψευδώνυμο Babycakes Romero. Η σειρά των ασπρόμαυρων εικόνων τιτλοφορείται «Ο θάνατος της συζήτησης» (The death of conversation) και είναι σχεδόν όλες καρπός των καθημερινών του περιπλανήσεων στο Λονδίνο, την πόλη όπου γεννήθηκε, μεγάλωσε και ζει.

«Ηταν κάτι που παρατηρούσα ξανά και ξανά και, ενίοτε, βίωνα από πρώτο χέρι. Οπτικά, μου τράβηξε την προσοχή η συμμετρία αυτών των ανθρώπων, κλειδωμένοι καθώς ήταν ταυτόχρονα, αλλά και καθένας ξεχωριστά, στην ίδια πράξη», λέει σε συνέντευξη που παραχώρησε στην «Καθημερινή».

«Στην αρχή νόμιζα πως ο κόσμος χρησιμοποιούσε τα smartphones ως βοήθημα για να κρύψει την αμηχανία του, για να γεμίσει τις σιωπές. Αλλά καθώς συνέχισα να παρατηρώ και να καταγράφω το φαινόμενο, διαπίστωσα πως την αμηχανία και τη σιωπή τις προκαλούσαν στην πραγματικότητα οι ίδιες οι συσκευές. Βασικά κάνουν τους ανθρώπους να αποσύρονται αντί να αλληλοεπιδρούν».

Παραπονιέται πως οι καλοί τρόποι συμπεριφοράς όσον αφορά τη χρήση του τηλεφώνου μέσα στον κοινωνικό περίγυρο τείνουν προς εξαφάνιση. «Η συσκευή προηγείται του ατόμου που είναι παρόν και αυτό μου φαίνεται λάθος. Είναι ένα είδος απόρριψης, είναι μειωτικό».

Οι ειδικοί προειδοποιούν πως οι κακοί τρόποι δεν είναι καν το μεγαλύτερο πρόβλημα. Το email και τα μηνύματα, αλλά και εφαρμογές όπως το Facebook, το Twitter ή το Pinterest, διεκδικούν αδιάκοπα τον χρόνο και την προσοχή μας. Ερευνες έχουν δείξει πως κάθε φωτεινή ένδειξη για «νέο μήνυμα» προκαλεί «έκρηξη» ντοπαμίνης, της ίδιας νευροχημικής ουσίας που απελευθερώνεται στον εγκέφαλο με την κατανάλωση αλκοόλ ή ναρκωτικών. Σύμφωνα με πρόσφατη αμερικανική μελέτη, έξι στους δέκα νέους ασχολούνται κατά μέσο όρο ένα οκτάωρο την ημέρα με τα κινητά τους τηλέφωνα. Παράλληλα, ένας στους τρεις Αμερικανούς θεωρεί πως είναι εθισμένος στο «έξυπνό» του τηλέφωνο.

«Καθώς παρατηρούσα και φωτογράφιζα αυτούς τους ανθρώπους, μου έδιναν την εντύπωση πως δεν ήταν παρόντες στον πραγματικό κόσμο. Ηταν συνδεδεμένοι με έναν εικονικό κόσμο που ήταν δικό τους δημιούργημα», λέει ο φωτογράφος.

«Είναι τρελό, αλλά ο κόσμος επιλέγει την ψηφιακή επικοινωνία ενώ είναι με παρέα. Προτιμάει να συνδεθεί με κάποιον που είναι αλλού, παρά με κάποιον που βρίσκεται στον ίδιο χώρο».

Ολες οι φωτογραφίες του πρότζεκτ τραβήχτηκαν τον περασμένο χρόνο. O Babycakes Romero δεν βγήκε στον δρόμο αναζητώντας κάποια εικόνα, απλά τις συνάντησε μπροστά του: στην καφετέρια, στο εστιατόριο, στη στάση, στο λεωφορείο, στο πάρκο. Σημειώνει πως καμία δεν είναι σκηνοθετημένη. «Δεν στήνω φωτογραφίες, ποτέ. Δεν με ενδιαφέρει. Θέλω να παρουσιάζω τον κόσμο όπως τον βλέπω, όχι όπως θα ήθελα να είναι», λέει, αν και παραδέχεται πως η απορρόφηση των ανθρώπων έκανε τη δουλειά του κάπως πιο εύκολη.

Γιατί όμως ο κόσμος προτιμάει την online από την offline επικοινωνία; «Οταν προστατεύεσαι πίσω από μια οθόνη και είσαι οπλισμένος με ένα πληκτρολόγιο, δεν υποφέρεις από τις αγωνίες ή την αμηχανία που θα είχες πρόσωπο με πρόσωπο».

Είναι και η άνοδος του ναρκισσισμού. Οι περισσότεροι πλέον καταφεύγουν στον διαδικτυακό κόσμο για μια συναισθηματική ένεση, για μια δόση ανακούφισης ή επιβεβαίωσης, για κάτι που θα ταΐσει το «εγώ» τους. «Γνωρίζουν πως κάθε μήνυμα που φτάνει στη συσκευή τους κάπως τους αφορά, ενώ σε μια κανονική συζήτηση δεν θα είσαι πάντα το επίκεντρο. Είναι σαν να μην μπορούμε πια να επεξεργαστούμε τη ζωή κάποιου άλλου επειδή είμαστε υπερβολικά απασχολημένοι με τη δική μας».

Αν και δεν είναι κατά της τεχνολογίας, όπως λέει, ανησυχεί πως έχει αρχίσει να επηρεάζει την κοινωνική συνοχή. «Πρέπει να ξέρουμε πότε να κατεβάσουμε τον διακόπτη, διαφορετικά θα καταλήξουμε μόνιμα αποκλεισμένοι από τους άλλους».

Και σε περίπτωση που αναρωτιέται κανείς, όχι, δεν έχει smartphone. «Βλέπω πόσο απαιτητικό είναι και ξέρω πως μάλλον δεν θα τα κατάφερνα καλύτερα στο να περιορίζω τη χρήση του. Μου αρέσει να παρατηρώ τον κόσμο γύρω μου και φοβάμαι πως θα έχανα υπερβολικά πολλά αν όλη την ώρα έστρεφα το βλέμμα μου προς μια οθόνη».

Από την ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Άρθρα, Εφημερίδες Χωρίς σχόλια »
Σεπ
27

Η ΓΟΗΤΕΙΑ ΤΗΣ ΑΡΝΗΣΗΣ

Γιάννα Ανδρεαδάκη στις 27 Σεπτεμβρίου 2014

Οσο λες σε όλα «ναι», σε μια σχέση προβληματική, σε μια φιλία τοξική, σε μια δουλειά τυραννική, είναι μονόδρομος η ίδια η ύπαρξή σου να θεωρηθεί δεδομένη. Και όσων χρόνων και αν μαρτυρά η ταυτότητά σου ότι είσαι, στα μάτια όσων επωφελούνται από τα αναντίρρητα «ναι» που τους χαρίζεις, θα θεωρείσαι πάντα το παιδί για όλες τις δουλειές. Με το που θα καταφέρεις να πεις και να εννοείς το πρώτο σου «όχι», ανοίγεται μπροστά σου ο δρόμος του σεβασμού.
Αν το καλοσκεφτούμε, το «όχι» είναι ουσιαστικά μια πρώτης τάξεως ασπίδα ενάντια στην εκμετάλλευση – ένα εργαλείο για να ανακτήσεις τη χαμένη, ή έστω συρρικνωμένη, αξιοπρέπειά σου. Χρειάζεται θάρρος για να το ξεστομίσεις, και ούτε είναι εύκολο να το αποδεχτείς όταν κάποιος άλλος το λέει σε εσένα. Το «όχι» είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τον περίφημο φόβο της απόρριψης, από τον οποίο υποφέρουν εδώ και αιώνες οι δυτικές κοινωνίες. Ομως μόνο θέτοντας τα όριά σου νιώθεις πραγματικά ελεύθερος.
Ερχεται μια στιγμή στη ζωή σου που λες «μη με ξαναπάρεις ποτέ τηλέφωνο» και επιτέλους το εννοείς. Είναι τότε που επιστρέφεις το φαινομενικά γοητευτικό δώρο μιας φιλίας ή μιας ερωτικής σχέσης στον αποστολέα του, αφού κατάφερες τελικά να δεις τα αόρατα σχοινιά που ήταν δεμένα επάνω του και σιγά σιγά σου στερούσαν τον αέρα που αναπνέεις.

Οπως σε όλες τις μεγάλες αλλαγές που καλείσαι να κάνεις στη ζωή σου, έτσι και στη συγκεκριμένη, δεν χρειάζεται να τινάξεις τα πάντα στον αέρα. Τα «όχι» βγαίνουν σε πολλές εκφάνσεις και αποχρώσεις: δεν αποδέχεσαι ένα αίτημα φιλίας στο Facebook από κάποιον γνωστό σου ο οποίος και στην πραγματική ζωή σού φαίνεται αδιάφορος ή αντιπαθητικός. Επίσης, επιλέγεις να διαγράψεις από φίλο ή ακόμη και να μπλοκάρεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κάποιον που κάνει κακό στην αισθητική ή στην ψυχολογία σου – σοκάροντας την παγκόσμια και τόσο καθωσπρέπει κοινότητα των social media, που θεωρεί το πάτημα του unfriend πράξη σχεδόν αναρχική. Απορρίπτεις ευγενικά κάποιον φίλο που σου ζητάει για πολλοστή φορά βοήθεια και κάθε φορά που το κάνει νιώθεις ότι κρέμεται από πάνω σου. Ακόμη και η απαίτηση του έφηβου γιου σου να είναι το φαγητό σερβιρισμένο στο τραπέζι ακριβώς τη στιγμή που πεινάει, λες και τον έχεις αφήσει νηστικό επί ημέρες, μπορεί να χαλιναγωγηθεί. Και κάπως έτσι, όταν αρχίσει να καταλαγιάζει η σκόνη που άφησε ο καλπασμός των πρώτων σου «όχι», ξεπροβάλλουν τα δικά σου σχέδια, ανάγκες και απωθημένα, που τόσον καιρό είχες αφήσει στο περιθώριο.
Μία καλή άσκηση είναι να αρχίσεις να αντιδράς σε συμπεριφορές ανθρώπων που δεν σημαίνουν τίποτα για σένα, που δεν πρόκειται να τους ξαναδείς. Θυμάμαι ότι όταν είχα αρχίσει να κάνω ψυχοθεραπεία, εκείνο που άκουγα συνέχεια είναι ότι φοβάμαι να μαλώνω με κοντινούς μου ανθρώπους, από φόβο μην τους χάσω. Και έτσι άρχισα να μαλώνω με ταξιτζήδες που θα μου έβαζαν τις φωνές επειδή ζητούσα να ανοίξω το πίσω παράθυρο ή επειδή δεν είχαν ρέστα από εικοσάευρο ή με άτομα που μιλούσαν δυνατά στο σινεμά. Ηταν μια καλή αρχή.

Πολλά μπορούν να ειπωθούν για το αντίπαλο δέος του «όχι», για την ολοφάνερη γοητεία του «ναι»: είναι πολύ δημοφιλές στην ποπ κουλτούρα, ή μάλλον σε κάθε κουλτούρα, καθώς έχει συνδυαστεί με το μαζικό ντοπάρισμα περί θετικής ενέργειας και ανεξίτηλου χαμόγελου. Σίγουρα, τα καλά του «ναι» δεν είναι λίγα: υποδηλώνει και προϋποθέτει θάρρος, σημαίνει ότι παίρνεις ρίσκο με ανοιχτή καρδιά και όλα αυτά δεν είναι διόλου ανάξια λόγου.
Το «όχι» όμως; Το «όχι» έχει μια σκοτεινή, ανυπέρβλητη γοητεία. Νιώθεις τους πόρους του κρανίου σου να διαστέλλονται και να σε συνεπαίρνει μια άγρια χαρά, λες και δεν είσαι εσύ που το έχεις μόλις ξεστομίσει. Το «όχι» έχει μεταλλικό ήχο. Είναι το ηχηρό χτύπημα της πόρτας που μέχρι πρότινος άφηνε την τυφλή επιρροή των άλλων να αλωνίζει στη ζωή σου. Ομως σπανίως πανηγυρίζουμε για τα «όχι» της ζωής μας. Συνήθως συνοδεύονται από φόβο ή από κάτι πολύ χειρότερο: από ενοχή. Το ότι ξέρεις να λες «όχι» τραβώντας τη διαχωριστική γραμμή δεν είναι από τις αρετές που διαλαλείς σε ένα τραπέζι με φίλους, σε μια συνέντευξη για δουλειά ή σε ένα πρώτο ραντεβού. Πολύ συχνά ούτε εμείς οι ίδιοι δεν συνειδητοποιούμε τη δύναμη που αντλούμε από τα «όχι» μας, επειδή η κοινή γνώμη, λανθασμένα, το συγχέει με τον αρνητισμό. Σε έναν κόσμο που το «σκέψου θετικά» είναι ψυχαναγκαστικό σλόγκαν τυπωμένο σε χιλιάδες μπλουζάκια, είναι δύσκολο να εξηγήσεις ότι υπάρχει και άλλος δρόμος προς την προσωπική ολοκλήρωση.
Η τεράστια διαφορά ανάμεσα στον αρνητισμό και στη «δύναμη του όχι» είναι ότι ο πρώτος συνιστά μια διαρκή συμπεριφορά και στάση ζωής, ενώ η δεύτερη είναι μια αναλαμπή αγνής και καθαρής προσωπικής επιλογής. Με άλλα λόγια: δεν έχει νόημα να λες «όχι» όλη την ώρα, αλλά όταν και όπου πρέπει.

Οπως επισημαίνει η Νέτη Φίλια, σύμβουλος ψυχικής υγείας και δημοσιογράφος, με ειδίκευση στη Γνωσιακή – Συμπεριφορική Θεραπεία, «το “όχι”, μια μικρή αλλά τόσο σημαντική λέξη, μοιάζει για μερικούς βαριά και εκτός προσωπικού ρεπερτορίου. Αν αρνηθούμε να ξαναδώσουμε εκείνα τα δανεικά – και για ακόμη μία φορά αγύριστα – που μας ζητάει ο φίλος μας, φοβόμαστε πως θα τον χάσουμε. Αν αρνηθούμε να φάμε Κυριακή μεσημέρι με τους γονείς ενώ έχουμε σχέδια με τον σύντροφό μας, θα υποστούμε την γκρίνια και τα μούτρα τους. Αν αρνηθούμε να εξυπηρετήσουμε εκείνη τη συνάδελφο την ώρα που σχολάμε ενώ έχουμε ήδη αργήσει στο ραντεβού μας, φοβόμαστε πως θα σκεφτεί κάτι κακό για εμάς. Και καταλήγουμε να λέμε “ναι” σε όλα, να συμφωνούμε σε κάτι που αρχικά δεν θέλαμε. Επειδή θα μας κακοχαρακτηρίσουν, θα μας θεωρήσουν αγενείς, εγωιστές, επιθετικούς. Και λέμε συνέχεια “ναι”, για να μας αποδεχτούν και να μας αγαπήσουν περισσότερο. Θα είμαστε τα καλά παιδιά, οι αγαπητοί φίλοι, οι δοτικοί σύντροφοι, οι εξυπηρετικοί συνάδελφοι. Αλλά θα είμαστε και πολύ θυμωμένοι».
Και συμπληρώνει: «Με την αυτοπεποίθηση σε θερμοκρασίες υπό το μηδέν, δυσκολευόμαστε να αρνηθούμε και ουσιαστικά να τοποθετηθούμε με ειλικρίνεια απέναντι στους άλλους και κυρίως απέναντι στον εαυτό μας. Ενώ το “ναι” επιβεβαιώνει πρόσκαιρα την πεποίθησή μας ότι παραμένουμε δημοφιλείς, το “όχι” μάς απελευθερώνει και μακροπρόθεσμα ενισχύει την αυτοεικόνα μας. Μας κάνει να νιώθουμε πιο ικανοί, συντονισμένοι με τις επιθυμίες μας και ότι επιτέλους οι άλλοι δεν μας επιβάλλονται. Τελικά, με τα “όχι” διώχνουμε τον φόβο της απόρριψης, ενώ με τα πιεσμένα μας “ναι” εντείνουμε τη δυσφορία και τον θυμό».
Πώς, όμως, μπορείς να ρισκάρεις να πεις «όχι», όταν σε όλα σχεδόν τα επίπεδα ζεις σε ένα καθεστώς διαρκούς ανασφάλειας; Φοβάσαι μη χάσεις τη δουλειά σου και μείνεις άφραγκος, φοβάσαι μη χάσεις τον σύντροφο και τους φίλους σου και μείνεις ολομόναχος. Το τίμημα φαντάζει μεγάλο. Αρχικά, όλοι σε αντιμετωπίζουν σαν τον τρελό του χωριού. Οι συνάδελφοι επειδή τολμάς να αντιμιλήσεις στον προϊστάμενο ενώ στην πραγματικότητα και εκείνοι του τα έχουν μαζεμένα. Οι φίλοι επειδή τους λες «δεν έχω όρεξη να βγω απόψε» χωρίς να σκαρφιστείς κάθε λογής δικαιολογίες. Και ο σύντροφος που ξαφνικά του ανακοινώνεις «δεν μου αρέσει ο τρόπος που μου φέρεσαι όταν είμαστε μπροστά σε τρίτους» ή «δεν με ικανοποιεί η ερωτική μας ζωή».
Και τελικά, ενώ τόσα χρόνια φοβόσουν ότι αν θέτεις τα όριά σου όλοι θα σε μισούν, προς μεγάλη σου έκπληξη συνειδητοποιείς ότι όχι μόνο αρχίζουν να σε σέβονται, αλλά και να σε θαυμάζουν για την τόλμη που οι ίδιοι δεν έχουν καταφέρει να εντοπίσουν μέσα τους. Η επιτυχία, σε οποιονδήποτε τομέα, είναι κάτι που δημιουργείται με τα «ναι». Δεν μπορείς να πας σε μια νέα δουλειά και με το καλημέρα να αρχίσεις να διαφωνείς με όσα σου αναθέτουν, χρειάζεται πρώτα να εδραιώσεις τη θέση σου, να αποδείξεις την αξία σου. Αλλά κατόπιν τούτου, η επιτυχία συντηρείται με τα «όχι». Οταν θα δηλώσεις την πρώτη σου ηχηρή άρνηση και θα συνειδητοποιήσεις ότι είτε σε επαγγελματικό είτε σε προσωπικό επίπεδο όλοι θα αρχίσουν να σε ακούν με μεγαλύτερη προσοχή, η αδρεναλίνη που θα εκκριθεί στο σώμα σου θα σε κρατάει σε εγρήγορση για πολλές ακόμη πτώσεις και πτήσεις, χωρίς το ντεμοντέ αλεξίπτωτο του «θέλω να τα έχω καλά με όλους».
Εξίσου σημαντικό, και ίσως ακόμη πιο δύσκολο, είναι το «όχι» που πρέπει να λέμε στον ίδιο μας τον εαυτό. Οταν θέλουμε να κάνουμε άλλο ένα «τελευταίο» τσιγάρο ενώ έχουμε πει ότι θα το κόψουμε. Οταν δεν πρέπει να ξανακυλήσουμε στην ίδια αδιέξοδη σχέση. Ή όταν είναι καλύτερα να κάνουμε, έστω προσωρινά, μια δουλειά εκτός του αντικειμένου μας, αφού όσες άλλες μάς έχουν προταθεί θα μας κάνουν με μαθηματική ακρίβεια να μισήσουμε αυτό για το οποίο είμαστε προορισμένοι.
Εχει ενδιαφέρον ότι μεγαλώνοντας ψελλίζουμε τα «όχι» στους άλλους, ενώ όταν ήμασταν παιδιά τα φωνάζαμε με όλη μας τη δύναμη. Το «όχι» είναι μια πολιτική πράξη που εξασκούμε σε καθημερινή βάση, αλλά εκείνο το άναρχο «όσι» που λέγαμε ως μπόμπιρες είναι η πρώτη διακήρυξη της ανεξαρτησίας ενός νεοαφιχθέντος ανθρώπου, απέναντι στα δεσμά του κόσμου όλου: όχι, δεν θα φάω τον πουρέ, δεν θα κοιμηθώ από τις οκτώ, δεν θα φύγουμε ακόμη από το πάρκο. Εγκαταλείποντας την κούνια, μπαίνεις σιγά σιγά στη φυλακή. Και αυτό επειδή αρχίζεις να φοβάσαι τους πάντες και τα πάντα.

Ενας μύθος που καταδιώκει το «όχι» είναι ότι δεν εμπεριέχει διαλλακτικότητα. Λάθος. Τα «όχι» σου μπορεί να είναι κεκαλυμμένα «ναι», να έχουν θετική χροιά. Αν, για παράδειγμα, πεις στον εργοδότη σου «δεν θέλω να ασχοληθώ με αυτό το κομμάτι δουλειάς επειδή δεν μου ταιριάζει, αλλά είμαι πολύ καλύτερος σε κάτι άλλο και μπορώ να δουλέψω διπλά και τριπλά για να το αποδείξω». Ή αν πεις σε έναν φίλο ή εραστή ενώ η σχέση σας περνάει κρίση: «Σου τα λέω όλα αυτά επειδή πραγματικά ενδιαφέρομαι για σένα και θέλω να το λύσουμε. Αλλιώς θα είχα φύγει». Περνάμε παραπάνω από το μισό της ζωής μας λέγοντας «ναι» για να αρέσουμε στους άλλους και ξαφνικά συνειδητοποιούμε ότι λέγοντας «όχι» επιτέλους αρέσουμε στον πιο αυστηρό κριτή όλων, τον εαυτό μας.
Η δυσμένεια της άρνησης εξηγείται και επιστημονικά: οι νευρολόγοι υποστηρίζουν ότι το «όχι» καταγράφεται στον σκληρό δίσκο του εγκεφάλου με ανεξίτηλο τρόπο. Ενα «ναι» μπορεί να ξεχαστεί. Ενα «όχι», ποτέ. Το ανθρώπινο μυαλό είναι ρυθμισμένο να αντιδρά πιο έντονα σε ένα αρνητικό, παρά σε ένα θετικό σήμα. Μια προσβολή ισοδυναμεί με δέκα κομπλιμέντα.
Οι προσκλήσεις του γάμου σου έχουν πάρει τον δρόμο του ταχυδρομείου, αλλά μια καταναγκαστική ένωση ισούται με κάτεργο και ποτέ δεν είναι αργά να την αποτρέψεις. Η δουλειά σου μοιάζει αξιοζήλευτη σε μια εποχή με τόση ανεργία, αλλά εσένα σου προκαλεί έναν αφόρητο κόμπο στο στομάχι. Οι γονείς σου έκαναν θυσίες για να σε σπουδάσουν, αλλά η Νομική δεν σε εκφράζει καθόλου και τώρα ήρθε η ώρα να ρητορεύσεις ενώπιον ενόρκων για εκείνο που πραγματικά θέλεις να κάνεις στη ζωή σου. Οταν βρίσκεις τον εαυτό σου σε λάθος δρόμο, το «όχι» είναι απαραίτητο αν δεν θέλεις να εκτροχιαστείς. Ολοι έχουμε ένα μικρό ανθρωπάκι μέσα μας που λέει «ναι» σε όλα, που πάσχει από το σύνδρομο της μαζορέτας και θέλει να είναι αρεστό σε όλους. Ηρθε η ώρα να κάνεις μια μεγάλη κουβέντα μαζί του. 

*Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 14 Σεπτεμβρίου 2014

Εφημερίδες Χωρίς σχόλια »