Ω αιώνιε εσύ ταξιδευτή, άκου μια ιστορία
γιατί είτε είσαι πρίγκιπας μικρός ειτ΄ ένας Οδυσσέας
η Γη θα είναι πάντα στρογγυλή και πάντα θα γυρίζεις
εκεί όπου πρωτάρχισες, στην πρώτη σου ανάσα
μες της μητέρας Γης μήτρα ζεστή, πριν κι απ’ το πρώτο κλάμα
επάνω στον πλανήτη σου, στο θρόνο της αλήθειας
Γιατί τους παγωμένους τους ωκεανούς, τις πύρινες ερήμους
τ’ απόμερα απογέματα, τις τρελαμένες πόλεις
τις λέξεις τις χαρούμενες, τις πληγωμένες μνήμες
στ’ αλήθεια μια σπιθαμή απόσταση όλα τα χωρίζει
κι άμα εσύ το επιθυμείς, ο χρόνος σε ξεχνάει
Άσε λοιπόν το νου σου να διψά, χιλιόμετρα να τρέχει
να υφαίνει με ψευδαίσθηση το θάνατο ότι κλέβει
με σχέδια, όνειρά, στιγμές σε πέτρινα μνημεία
να ξεγλιστράει σαν ληστής απ’ την ακινησία
Και πριν ταξιδέψεις αδερφέ, βυθίσου στην αγκαλιά σου
ένα απομεσήμερο, στο δάσος μιας ηπείρου
κάτω απ’ τον ήλιο το ζεστό, στο απαλό το χώμα
και αν δεις τις πόρτες ανοιχτές διάπλατα να είναι
κλείσε τα μάτια μια στιγμή και νιώσε την ανάσα
και τι ‘ναι αυτό που λαχταρά να λιώσει μέσα σ’ όλα
Κάνε το νου σου σύμμαχο, και χάσου στις αισθήσεις
παλάτια, χρώματα τρελά, φλεγόμενα αστέρια
και μια στάλα από φως Ελληνικό, να κατεβάζει πνεύμα
να πίνει αγάπη η ψυχή μέχρι να ξεδιψάσει
και δες πιά με κρυστάλληνη ματιά πως μέσα σου αιώνια
όλα τα πλούτη κατοικούν στην απαλή σου φύση
Αίρε λοιπόν τα ξάρτια σου και αέρα στα πανιά σου
κι άμα γυρίσεις να με δεις φέρε μια ιστορία
μια ιστορία απ’ αυτές που όλα είναι ένα
λύπη, χαρά και θάνατος από την ίδια ουσία
που ένα ταξίδι αληθινό συμβαίνει στην καρδιά σου
που από ζωή φλεγόμενη παντού είναι και πάντα
κρατώντας απ’ το χέρι ένα παιδί, την ψυχή όλου του κόσμου
γιατί όλα τα ταξίδια μιας ζωής είναι μονάχα ένα ταξίδι
Από Ηλία Μουζουράκη
Από τον Πέτρο
Όλοι έχουμε δει κωφούς συμπολίτες μας να μιλούν μεταξύ τους ή διερμηνέα της νοηματικής στην τηλεόραση – τι πραγματικά, όμως, ξέρουμε γι’ αυτήν τη διαφορετική γλώσσα; Περιορίζεται μόνο στις κινήσεις των χεριών; Είναι φυσική ή επινοημένη; Είναι μία και μοναδική, διεθνής γλώσσα; Αξίζει –κι αν θέλουμε να είμαστε συνειδητοποιημένοι πολίτες, πρέπει– να γνωρίζουμε τις βασικές πληροφορίες.
Κατ’ αρχάς, κάθε νοηματική γλώσσα είναι οπτικο-κινησιακή: αυτό σημαίνει ότι χρησιμοποιεί την κίνηση των χεριών, τη στάση ή την κίνηση του σώματος, καθώς και τις εκφράσεις του προσώπου, για να μεταφέρει τα νοήματα. Είναι φυσική γλώσσα, δηλαδή έχει δημιουργηθεί από τον ίδιο τον άνθρωπο και εξελίσσεται από γενιά σε γενιά, καλύπτοντας τις ανάγκες επικοινωνίας κωφών και βαρήκοων. Διαθέτει λεκτικές και συντακτικές δομές.
Δεν υπάρχει μία και μοναδική νοηματική γλώσσα που να χρησιμοποιείται διεθνώς. Κάθε χώρα αναπτύσσει τη δική της: για παράδειγμα, υπάρχει η Γαλλική Νοηματική Γλώσσα, η Κινεζική Νοηματική Γλώσσα κ.ο.κ. Ένα ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι, παρά το γεγονός ότι η αγγλική είναι η γλώσσα των ΗΠΑ και της Βρετανίας, υπάρχει Αμερικανική Νοηματική Γλώσσα και Βρετανική Νοηματική Γλώσσα, οι οποίες μάλιστα διαφέρουν μεταξύ τους λόγω των ιστορικών εξελίξεων που επηρεάζουν τον τρόπο που βιώνονται οι προφορικές γλώσσες. Επίσης, υπάρχουν χώρες που δεν έχουν μόνο μία νοηματική γλώσσα, όπως η Ισπανία, με την Ισπανική Νοηματική Γλώσσα και την Καταλανική Νοηματική Γλώσσα. Παρ’ όλο που, όπως είπαμε, δεν υπάρχει διεθνής νοηματική γλώσσα, υφίσταται ένα διεθνές σύστημα επικοινωνίας που ονομάζεται Διεθνές Σύμβολο (ΔΣ). Πρόκειται για μια βοηθητική γλώσσα συνεννόησης που χρησιμοποιείται σε διεθνή συνέδρια και συναντήσεις με συμμετέχοντες χωρίς κοινή νοηματική γλώσσα.
Η Ελληνική Νοηματική Γλώσσα (ΕΝΓ) αναγνωρίστηκε τον Σεπτέμβριο του 2017 ως ισότιμη της ομιλούμενης ελληνικής με τον νόμο 4488/2017 (Άρθρο 65, παράγραφος 2). Επιπλέον, βάσει του νόμου το κράτος λαμβάνει μέτρα για την προώθησή της, καθώς και για την κάλυψη των αναγκών επικοινωνίας όλων των κωφών και βαρήκοων πολιτών. Η ΕΝΓ διδάσκεται: για παράδειγμα, η Σχολή Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας του Εθνικού Ιδρύματος Κωφών προσφέρει μαθήματα που ολοκληρώνονται σε 4 ετήσιους κύκλους. Υπάρχουν, επίσης, προγράμματα εκπαίδευσης διερμηνέων και επαγγελματίες διερμηνείς νοηματικής, οι οποίοι έχουν συστήσει το Σωματείο Διερμηνέων Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας, που συμπληρώνει φέτος 30 χρόνια ζωής. Πέραν των όσων επιτάσσει το νομικό πλαίσιο για την κάλυψη των αναγκών επικοινωνίας όλων των κωφών και βαρήκοων πολιτών, το γενικό ενδιαφέρον για την ΕΝΓ ολοένα και αυξάνεται, και στο πλαίσιο της ανάδειξης της έννοιας της προσβασιμότητας, δηλαδή της ισότιμης πρόσβασης των ανάπηρων ατόμων σε προϊόντα και υπηρεσίες εκπαίδευσης, ενημέρωσης και ψυχαγωγίας.
Πριν από λίγες μέρες, την 23η Σεπτεμβρίου, τιμήθηκε η Διεθνής Ημέρα Νοηματικών Γλωσσών, που έχει καθιερωθεί μετά από απόφαση της γενικής συνέλευσης του ΟΗΕ τον Δεκέμβριο του 2017. Η επιλογή της ημερομηνίας αυτής συμπίπτει με την ίδρυση της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Κωφών (WFD) στις 23 Σεπτεμβρίου 1951, στη Ρώμη. Επίσης γιορτάστηκε η Διεθνής Εβδομάδα Κωφών, πληροφορίες για την οποία μπορείτε να δείτε στη σχετική σελίδα της Ομοσπονδίας Κωφών Ελλάδας.
Το θέμα της νοηματικής γλώσσας είναι ευρύ και σαφώς ξεπερνά τα όρια αυτού του άρθρου. Ωστόσο, ελπίζουμε ότι καταφέραμε να σας κεντρίσουμε το ενδιαφέρον να μάθετε περισσότερα, ώστε να κάνουμε όλοι ένα βήμα προς την κατανόηση των κωφών και βαρήκοων συμπολιτών μας.
Βασίλης Μπαμπούρης – Κωνσταντίνα Τριανταφυλλοπούλου
Ο Βίκτορ Φρανκλ ήταν νευρολόγος και ψυχίατρος, ιδρυτής της τρίτης σχολής ψυχοθεραπείας της Βιέννης (οι άλλοι δύο ήταν του Φρόιντ και του Άντλερ). Ο Φρανκλ ήταν Εβραίος. Οι συμπατριώτες του Αυστριακοί Ναζί τον έστειλαν στο Άουσβιτς.
Ο Φρανκλ αναφέρει ότι πέρα απ ‘την αγάπη για τη γυναίκα του και για την επιστήμη του κρατήθηκε ζωντανός μέσα στη φρίκη των στρατοπέδων εξόντωσης δίνοντας σημασία σε μικρές ομορφιές.
Ναι, παντού υπάρχει ομορφιά, ακόμα και στο Άουσβιτς. Αρκεί να μπορείς να δεις. Απ ‘αυτές τις μικρές ομορφιές του Άουσβιτς κρατήθηκε για να μη χάσει το μυαλό του, για να μη χάσει το νόημα, για να μη χάσει το γιατί του, για να μη χάσει την ανθρωπιά του, για να μη χάσει την ελπίδα.
Γράφει ότι μια μέρα που έσκαβε το παγωμένο έδαφος ένα μικρό πουλί πήγε και κούρνιασε στο χώμα που είχε βγάλει -ήταν πιο ζεστό. Κάποια ηλιοβασιλέματα οι κρατούμενοι κοιτούσαν τον ουρανό σαν να ήταν πίνακας ζωγραφικής και σχολιάζανε τα χρώματα, τις πινελιές του Θεού. Τους κράτησαν οι ιταλικές άριες που τραγουδούσε κάποιος συγκρατούμενος και το αυτοσχέδιο καμπαρέ στο στρατόπεδο. Λίγο ψωμί, ένα μεγάλο ψιχουλό, που είχε κρυμμένο στην τσέπη του και πιπίλιζε όταν ένιωθε να χαθεί.
Και το χιούμορ. Μέσα σ ‘αυτή την απόλυτη μαυρίλα κατάφερναν να κάνουν αστεία, για το πώς θα ζητάνε σούπα όταν θα βγουν απ’ το στρατόπεδο («απ ‘τον πάτο της σουπιέρας, παρακαλώ»). Γελούσανε ανάμεσα στα κρεματόρια και στους θαλάμους αερίων, κι ίσως να φαίνεται απρεπές, αλλά αυτό τους κράτησε ζωντανούς.
Η αφοσίωση σε κάτι που αγαπάμε μπορεί να μας βοηθήσει ν ‘αντέξουμε όλες τις αρνήσεις κι όλα τα εμπόδια. Ταυτόχρονα πρέπει να θυμόμαστε ν ‘αποδίδουμε τιμές στο θεό των μικρών πραγμάτων -όπως τον είπε η Αρουντάτι Ρόι .
Οι μικρές απολαύσεις, ένα βλέμμα, ένα τραγούδι που έχεις ακούσει δέκα χιλιάδες φορές, αλλά και πάλι δεν σου φτάνει, ένα ποτήρι κρασί μ ‘έναν φίλο –ή και μόνος, ένα άστείο, μια νύχτα έρωτα μέχρι που δεν ξηραίνεται, ένα κολοκυθάκι που φύγει στον κήπο σου, το αναπάντεχο κελάηδημα ενός νυχτολούλουδου, η θάλασσα και τα τριζόνια, όλα αυτά που μας δίνουν καύσιμα για να συνεχίσουμε προς το γιατί μας, αν έχουμε το πώς.
Ακόμα και οι δύσκολες στιγμές έχουν αξία, πρέπει να αποδεχθούμε και να συνεχίσουμε. Να αντιμετωπίζουμε με αξιοπρέπεια, όρθιοι, ακόμα και το πένθος, το θάνατο.
Από το antikleidi
Οι άνθρωποι επικοινωνούν μέσω ενός πλούσιου γλωσσικού συστήματος, του οποίου η ανάπτυξη αποτέλεσε μια καθοριστική στιγμή στην εξέλιξη του είδους μας, μια καινοτομία που αναδιαμόρφωσε τον χαρακτήρα της ανθρώπινης κοινωνίας. Πρόκειται για μια ικανότητα που φαίνεται να διαθέτει μόνο το ανθρώπινο είδος. Στα άλλα ζώα η επικοινωνία περιορίζεται σε απλά αναγνωριστικά ή προειδοποιητικά μηνύματα- οι σύνθετες δομές είναι ελάχιστες.
Για παράδειγμα, αν είχε απαιτηθεί από τον Χανς να απαντάει με ολοκληρωμένες προτάσεις, το σόου του θα είχε τελειώσει. Ακόμη και ανάμεσα στα πρωτεύοντα, δεν υπάρχει κανένα είδος που να αποκτά υπό φυσικές συνθήκες πάνω από λίγα σήματα, ή που να τα συνδυάζει με κάπως σύνθετο τρόπο. Ο μέσος άνθρωπος, αντίθετα, γνωρίζει δεκάδες χιλιάδες λέξεις και μπορεί να τις συνδέσει μεταξύ τους ακολουθώντας σύνθετους κανόνες, χωρίς καμία σχεδόν συνειδητή προσπάθεια ή τυπική εκπαίδευση.
Οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμα κατανοήσει πώς εξελίχθηκε η γλώσσα. Πολλοί πιστεύουν πως τα παλαιότερα ανθρώπινα είδη, όπως ο Ηomo habilis και ο Ηomo erectus, διέθεταν πρωτόγονα συστήματα επικοινωνίας γλωσσικού ή συμβολικού τύπου. Αλλά η ανάπτυξη της γλώσσας όπως τη γνωρίζουμε πιθανότατα συνέβη μόνο μετά από την εμφάνιση των σύγχρονων ανθρώπων. Ορισμένοι υποστηρίζουν πως η γλώσσα γεννήθηκε πριν από 100.000 χρόνια και άλλοι αργότερα· αλλά η ανάγκη για σύνθετη επικοινωνία σίγουρα έγινε πιο επείγουσα από τη στιγμή που εμφανίστηκαν οι «σύγχρονοι ως προς τη συμπεριφορά» κοινωνικοί άνθρωποι, πριν από 50.000 χρόνια. Έχουμε δει τη σημασία που έχουν για το είδος μας οι κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, οι οποίες ασφαλώς συμβαδίζουν με την ανάγκη της επικοινωνίας. Η ανάγκη αυτή είναι τόσο δυνατή ώστε ακόμη και μωρά που είναι κουφά αναπτύσσουν συστήματα χειρονομιών που μοιάζουν με γλώσσα και, αν διδαχθούν τη νοηματική γλώσσα, μιλούν «μωρουδίστικα» χρησιμοποιώντας τα χέρια τους.
Αλλά γιατί ανέπτυξαν οι άνθρωποι τη μη λεκτική επικοινωνία; Μεταξύ των πρώτων που μελέτησαν σοβαρά το θέμα ήταν ένας Άγγλος που παρακινήθηκε από το ενδιαφέρον του για τη θεωρία της εξέλιξης. Κατά τη δική του εκτίμηση, ο ίδιος δεν ήταν καμιά ιδιοφυία. Δεν είχε «ιδιαίτερα γρήγορη αντίληψη ή πνεύμα», ή «τη δύναμη να ακολουθεί μια μακρά και καθαρά αφηρημένη αλληλουχία σκέψεων». Στις συχνές περιπτώσεις που αισθάνομαι κι εγώ το ίδιο, παίρνω κουράγιο ανατρέχοντας στα λόγια αυτά, μια και ο συγκεκριμένος Άγγλος δεν τα κατάφερε και τόσο άσχημα στη ζωή του – ήταν ο Κάρολος Δαρβίνος. Δεκατρία χρόνια μετά την έκδοση της Καταγωγής των ειδών, ο Δαρβίνος εξέδωσε άλλο ένα ριζοσπαστικό βιβλίο με τίτλο Η έκφραση των συγκινήσεων στον άνθρωπο και τα ζώα. Εκεί υποστήριζε ότι τα συναισθήματα -και οι τρόποι με τους οποίους εκφράζονται- συνιστούν ένα πλεονέκτημα για την επιβίωση και δεν είναι αποκλειστικό χαρακτηριστικό του ανθρώπου, αλλά εμφανίζονται σε πολλά είδη. Επομένως, μπορούμε να εντοπίσουμε στοιχεία για τον ρόλο των συναισθημάτων εξετάζοντας τις ομοιότητες και τις διαφορές της μη λεκτικής συναισθηματικής έκφρασης σε πολλά διαφορετικά είδη.
Αν και ο Δαρβίνος δεν θεωρούσε τον εαυτό του ιδιοφυία, πίστευε ωστόσο πως διέθετε μια μεγάλη πνευματική δύναμη: την ικανότητα για προσεκτική και λεπτομερή παρατήρηση. Και πράγματι, μολονότι δεν ήταν ο πρώτος που διατύπωσε την ιδέα για την καθολικότητα των συναισθημάτων και της έκφρασής τους, πέρασε πολλές δεκαετίες μελετώντας σχολαστικά τις σωματικές εκδηλώσεις των διάφορων νοητικών καταστάσεων. Παρακολουθούσε τόσο τους συμπατριώτες του όσο και τους ξένους, ψάχνοντας για πολιτισμικές ομοιότητες και διαφορές. Μελέτησε ακόμη και κατοικίδια ζώα, καθώς και τα ζώα του ζωολογικού κήπου του Λονδίνου. Στο βιβλίο του, ο Δαρβίνος ταξινόμησε σε κατηγορίες πολλές ανθρώπινες εκφράσεις και χειρονομίες που εξέφραζαν συναισθήματα, και διατύπωσε υποθέσεις για την προέλευσή τους.
Παρατήρησε επίσης πώς εκδηλώνουν τα κατώτερα ζώα τις προθέσεις και τα συναισθήματά τους μέσα από τις εκφράσεις του προσώπου, τη στάση του σώματος και τις χειρονομίες τους. Ο Δαρβίνος υπέθεσε ότι μεγάλο μέρος της μη λεκτικής επικοινωνίας μας μπορεί να είναι ένα εγγενές και αυτόματο κατάλοιπο από προηγούμενες φάσεις της βιολογικής μας εξέλιξης. Για παράδειγμα, μερικές φορές χρησιμοποιούμε το δάγκωμα για να εκφράσουμε τρυφερότητα, όπως κάνουν και άλλα ζώα. Επίσης, χλευάζουμε και εμείς, όπως άλλα πρωτεύοντα, διαστέλλοντας τα ρουθούνια και αποκαλύπτοντας τα δόντια μας.
Μια άλλη έκφραση που μοιραζόμαστε με τα κατώτερα πρωτεύοντα είναι το χαμόγελο. Φανταστείτε πως κάθεστε σε κάποιο δημόσιο χώρο και καταλαβαίνετε ότι κάποιος σας κοιτάζει. Αν ανταποδώσετε το βλέμμα και το άλλο άτομο χαμογελάσει, μάλλον θα νιώσετε καλά για αυτή την ανταλλαγή των βλεμμάτων. Αν όμως το άλλο άτομο εξακολουθήσει να κοιτάζει χωρίς κανένα ίχνος χαμόγελου, θα νιώσετε μάλλον αμήχανα.
Από πού προέρχονται αυτές οι ενστικτώδεις αντιδράσεις; Ανταλλάσσοντας μεταξύ μας το νόμισμα του χαμόγελου, μοιραζόμαστε ένα συναίσθημα που βιώνουν πολλά από τα πρωτεύοντα ξαδέλφια μας. Στις κοινωνίες των άλλων πρωτευόντων εκτός του ανθρώπου, ένα άμεσο βλέμμα είναι επιθετικό σήμα. Συχνά προηγείται μιας επίθεσης και μπορεί, επομένως, και να την προκαλέσει Έτσι, αν μια υποτακτική μαϊμού θελήσει να ελέγξει τις διαθέσεις μιας κυρίαρχης μαϊμούς, θα αποκαλύψει τα δόντια της σε ένδειξη ειρηνικής πρόθεσης. Στη γλώσσα των μαϊμούδων τα γυμνά δόντια σημαίνουν Συγγνώμη για το βλέμμα μου. Ναι, σε κοιτάζω, αλλά δεν σκοπεύω να επιτεθώ, γι ’ αυτό σε ΠΑΡΑΚΑΛΩ, μη μου επιτεθείς εσύ πρώτος. Στους χιμπατζήδες, το χαμόγελο μπορεί επίσης να λειτουργήσει αντίστροφα: ένα κυρίαρχο άτομο μπορεί να χαμογελάσει σε ένα υποτακτικό, λέγοντας αντίστοιχα “Μην ανησυχείς, δεν θα σου επιτεθώ”. Οπότε, όταν περνάτε δίπλα από έναν άγνωστο σε κάποιο διάδρομο και εκείνος σας χαμογελάει στιγμιαία, βιώνετε μια ανταλλαγή που έχει βαθιές ρίζες στην κληρονομιά μας ως πρωτευόντων. Υπάρχουν μάλιστα κάποιες ενδείξεις ότι στους χιμπατζήδες, όπως και στους ανθρώπους, η ανταλλαγή ενός χαμόγελου μπορεί να είναι σημάδι φιλίας.
Μπορεί να νομίζετε ότι ένα χαμόγελο είναι μάλλον ανακριβές βαρόμετρο των αληθινών συναισθημάτων, αφού μπορεί κάλλιστα να είναι προσποιητό. Είναι αλήθεια ότι μπορούμε να επιδείξουμε συνειδητά ένα χαμόγελο ή οποιαδήποτε άλλη έκφραση, χρησιμοποιώντας τους μυς του προσώπου μας με τρόπους στους οποίους έχουμε εξασκηθεί. Σκεφτείτε πώς φέρεστε όταν προσπαθείτε να κάνετε καλή εντύπωση σε ένα κοκτέιλ πάρτυ, ακόμη και αν δεν διασκεδάζετε καθόλου εκεί. Αλλά οι εκφράσεις του προσώπου μας καθορίζονται επίσης υποκατωφλικά, από μυς που δεν τους ελέγχουμε συνειδητά. Κατά συνέπεια, οι αληθινές εκφράσεις μας δεν μπορούν να «πλαστογραφηθούν».
Ο καθένας μπορεί βέβαια να σχηματίσει ένα ψεύτικο χαμόγελο συσπώντας τους μείζονες ζυγωματικούς μυς, που τραβάνε τις γωνίες του στόματος προς τα πάνω, στα μάγουλα. Αλλά το αυθεντικό χαμόγελο απαιτεί και τη σύσπαση ενός πρόσθετου ζεύγους μυών, των σφιγκτήρων των βλεφάρων, που τραβάνε το δέρμα γύρω από το μάτι προς τον οφθαλμικό βολβό, προκαλώντας ένα αποτέλεσμα που μοιάζει με το πόδι της χήνας, αλλά μπορεί να είναι εξαιρετικά ανεπαίσθητο. Το γεγονός αυτό επισημάνθηκε για πρώτη φορά τον 19ο αιώνα από τον Ντυσέν ντε Μπουλόν, έναν Γάλλο νευρολόγο που επηρέασε τον Δαρβίνο και συγκέντρωσε μια μεγάλη συλλογή από φωτογραφίες ανθρώπων που χαμογελούσαν. Για αυτούς τους μυς του χαμόγελου υπάρχουν δυο διαφορετικές νευρικές οδοί: μια εκούσια για τον μείζονα ζυγωματικό μυ και μια ακούσια για τον σφιγκτήρα των βλεφάρων. Συνεπώς, ένας φωτογράφος μπορεί να σας παρακαλέσει να πείτε «cheese» για να ωθήσετε το στόμα σας στη θέση του χαμόγελου, αλλά αν δεν ανήκετε στην κατηγορία των ανθρώπων που πραγματικά ενθουσιάζονται όταν τους ζητούν να πουν τη λέξη «cheese», το χαμόγελό σας δεν θα δείχνει αυθεντικό.
Κοιτάζοντας φωτογραφίες των δύο τύπων χαμόγελου που του είχε δώσει ο Ντυσέν ντε Μπουλόν, ο Δαρβίνος παρατήρησε ότι μολονότι οι άνθρωποι μπορούσαν να αισθανθούν τη διαφορά, για τον ίδιο ήταν πολύ δύσκολο να προσδιορίσει συνειδητά ποια ήταν αυτή, αναφέροντας ότι
«Συχνά με παραξενεύει το γεγονός ότι μπορούμε να αναγνωρίσουμε αμέσως τόσες πολλές αποχρώσεις εκφράσεων χωρίς καμία συνειδητή αναλυτική επεξεργασία από μέρους μας».
Αν και μέχρι πρόσφατα κανείς δεν είχε δώσει ιδιαίτερη προσοχή σε αυτά τα ζητήματα, νεότερες μελέτες δείχνουν ότι, όπως παρατήρησε ο Δαρβίνος, ακόμη και άνθρωποι που δεν είναι εκπαιδευμένοι στην ανάλυση του χαμόγελου έχουν τη διαίσθηση να διακρίνουν ένα πραγματικό από ένα ψεύτικο χαμόγελο όταν τους δοθεί η δυνατότητα να παρατηρήσουν και τις δύο εκδοχές στο ίδιο πρόσωπο. Τα χαμόγελα που αναγνωρίζουμε ενστικτωδώς ως προσποιητά είναι ένας από τους λόγους που οι πωλητές μεταχειρισμένων αυτοκινήτων, οι πολιτικοί και άλλοι άνθρωποι που χαμογελούν χωρίς να το εννοούν χαρακτηρίζονται συχνά γλοιώδεις. Οι ηθοποιοί της σχολής της «Μεθόδου» προσπαθούν να ξεπεράσουν αυτό το πρόβλημα ασκώντας τον εαυτό τους να βιώνει πραγματικά το συναίσθημα που πρέπει να εκφράσει, ενώ πολλοί επιτυχημένοι πολιτικοί λέγεται πως έχουν την ικανότητα να ανακαλούν στο μυαλό τους αυθεντικά συναισθήματα φιλίας και ενσυναίσθησης όταν μιλούν σε ανθρώπους που δεν γνωρίζουν.
Ο Δαρβίνος συνειδητοποίησε ότι αν οι εκφράσεις μας εξελίχθηκαν παράλληλα με το είδος μας, τότε πολλοί από τους τρόπους με τους οποίους εκφράζουμε τα βασικά συναισθήματα -χαρά, φόβο, θυμό, αηδία, λύπη και έκπληξη-πρέπει να είναι κοινοί ανάμεσα σε ανθρώπους που προέρχονται από διαφορετικούς πολιτισμούς. Και έτσι, το 1867 ετοίμασε ένα ερωτηματολόγιο που κυκλοφόρησε σε ιθαγενείς λαούς και των πέντε ηπείρων, ορισμένοι από τους οποίους είχαν πολύ μικρή επαφή με τους Ευρωπαίους.
Η έρευνα περιλάμβανε ερωτήσεις όπως: «Εκφράζετε την έκπληξη ανοίγοντας διάπλατα τα μάτια και το στόμα και σηκώνοντας τα φρύδια;». Με βάση τις απαντήσεις που πήρε, ο Δαρβίνος συμπέρανε πως «η ίδια νοητική κατάσταση εκφράζεται με αξιοσημείωτη ομοιομορφία σε όλο τον κόσμο». Αλλά η μελέτη του ήταν μεροληπτική, καθώς περιείχε ερωτήσεις όπως η προηγούμενη, που υπέβαλλαν στους ερωτώμενους συγκεκριμένες απαντήσεις. Έτσι, όπως πολλές από τις πρώιμες έρευνες στον τομέα της ψυχολογίας, υποσκελίστηκε από κάποια άλλη ιδέα: ότι οι εκφράσεις του προσώπου είναι επίκτητες συμπεριφορές, που μαθαίνονται στη νηπιακή ηλικία, καθώς το μωρό μιμείται τα άτομα που το φροντίζουν και άλλους από το άμεσο περιβάλλον του. Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, ένας σημαντικός αριθμός διαπολιτισμικών ερευνών έχει φέρει στο φως στοιχεία που δείχνουν ότι τελικά ο Δαρβίνος είχε δίκιο.
Στην πρώτη από μια σειρά διάσημων μελετών, ο ψυχολόγος Πωλ Έκμαν ξεκίνησε να δείχνει φωτογραφίες με ανθρώπινες εκφράσεις σε συμμετέχοντες από τη Χιλή, την Αργεντινή, τη Βραζιλία, τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία. Μέσα σε λίγα χρόνια ο Έκμαν και ένας συνεργάτης του κατάφεραν να δείξουν τέτοιες φωτογραφίες σε ανθρώπους από είκοσι μία χώρες. Τα ευρήματά τους ήταν ίδια με του Δαρβίνου, αποδεικνύοντας ότι άνθρωποι από διαφορετικούς πολιτισμούς αντιλαμβάνονταν με παρόμοιο τρόπο το συναισθηματικό νόημα μιας γκάμας εκφράσεων του προσώπου. Από μόνες τους, όμως, τέτοιου είδους μελέτες δεν σημαίνουν απαραίτητα ότι οι συγκεκριμένες εκφράσεις είναι έμφυτες, ή έστω παγκόσμιες.
Οι οπαδοί της θεωρίας των «επίκτητων εκφράσεων» υποστήριζαν πως τα πορίσματα του Έκμαν δεν αποκάλυπταν τίποτα παραπάνω από το γεγονός ότι οι άνθρωποι στις εν λόγω κοινωνίες είχαν όλοι τους παρακολουθήσει την αμερικανική τηλεοπτική σειρά της δεκαετίας του 1960 Gilligan’s Island, ή άλλες ταινίες και τηλεοπτικές εκπομπές. Και έτσι ο Έκμαν αποφάσισε να ταξιδέψει στη Νέα Γουινέα, όπου μόλις είχε ανακαλυφθεί ένας απομονωμένος πληθυσμός με νεολιθικό πολιτισμό. Οι εκεί ιθαγενείς δεν διέθεταν γραπτή γλώσσα και χρησιμοποιούσαν ακόμη λίθινα εργαλεία. Πολύ λίγοι είχαν δει κάποια φωτογραφία, πόσω μάλλον ταινία ή τηλεοπτική εκπομπή. Ο Έκμαν συγκέντρωσε εκατοντάδες συμμετέχοντες από αυτό τον πληθυσμό, που δεν είχαν εκτεθεί ποτέ πριν σε άλλους πολιτισμούς, και με τη βοήθεια ενός μεταφραστή τους έδειξε φωτογραφίες με πρόσωπα Αμερικανών που εξέφραζαν τα βασικά συναισθήματα.
Οι πρωτόγονοι τροφοσυλλέκτες αποδείχθηκαν εξίσου ικανοί με τους εθελοντές από τις είκοσι μία εγγράμματες χώρες στο να αναγνωρίσουν τη χαρά, τον φόβο, τον θυμό, την αηδία, τη λύπη και την έκπληξη στις εκφράσεις του προσώπου ενός Αμερικανού. Οι επιστήμονες έκαναν επίσης μια αντίστροφη έρευνα. Φωτογράφισαν τους γηγενείς της Νέας Γουινέας να παριστάνουν πώς θα αντιδρούσαν αν έβλεπαν το παιδί τους νεκρό ή αν έβρισκαν το κουφάρι ενός γουρουνιού που είχε πεθάνει πριν από πολλές μέρες. Οι εκφράσεις που καταγράφηκαν από τον Έκμαν ήταν σαφέστατα αναγνωρίσιμες.
Αυτή η καθολική ικανότητα των ανθρώπων να δημιουργούν και να αναγνωρίζουν εκφράσεις του προσώπου αρχίζει ταυτόχρονα με τη γέννηση ή λίγο μετά. Έχει παρατηρηθεί πως τα νεαρά βρέφη κάνουν σχεδόν όλες τις μυϊκές κινήσεις του προσώπου που χρησιμοποιούν και οι ενήλικες για να δηλώσουν τα συναισθήματα. Τα βρέφη μπορούν επίσης να ξεχωρίσουν τις διάφορες εκφράσεις σε άλλα πρόσωπα και, όπως οι ενήλικες, να προσαρμόσουν τη συμπεριφορά τους ανάλογα με ό,τι βλέπουν.
Δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι τέτοιες συμπεριφορές είναι επίκτητες. Μάλιστα, μικρά παιδιά που έχουν γεννηθεί τυφλά και δεν έχουν δει ποτέ τους ένα κατσούφιασμα ή ένα χαμόγελο εκδηλώνουν τα συναισθήματά τους με μια γκάμα αυθόρμητων εκφράσεων του προσώπου που είναι σχεδόν ίδιες με των παιδιών με φυσιολογική όραση. Ο κατάλογος με τις εκφράσεις του προσώπου φαίνεται πως ανήκει στον βασικό εργοστασιακό εξοπλισμό των ανθρώπων. Και επειδή είναι σε μεγάλο βαθμό ένα έμφυτο, ασυνείδητο κομμάτι της ύπαρξής μας, η εκδήλωση των συναισθημάτων μας είναι κάτι που μας έρχεται φυσικά, ενώ η απόκρυψή τους απαιτεί μεγάλη προσπάθεια.
Mlodinow Leonard. Κάτω από το κατώφλι.
Φυλακισμένο πουλί
Το ελεύθερο πουλί κάνει άλμα
στην πλάτη του ανέμου
και αιωρείται κατεβαίνοντας
μέχρι την άκρη του ρεύματος
βουτά τα φτερά του
στις πορτοκαλιές ηλιαχτίδες
και τολμά να διεκδικήσει τον ουρανό
Μα ένα πουλί που πηγαινοέρχεται
μες στο στενό κλουβί του
σπάνια μπορεί να δει πέρα
από τα κάγκελα της οργής
τα φτερά του είναι ψαλιδισμένα και
τα πόδια του δεμένα
έτσι ανοίγει το στόμα του και τραγουδά
Το φυλακισμένο πουλί τραγουδά
με έναν φοβισμένο σκοπό
για πράγματα άγνωστα
μα επιθυμητά από καιρό
και η μελωδία του ακούγεται
στο μακρινό βουνό
γιατί το φυλακισμένο πουλί
τραγουδά την ελευθερία
Το ελεύθερο πουλί στοχάζεται άλλο ένα αεράκι
τους αληγείς ανέμους να περνούν απαλά μέσα από δέντρα που στενάζουν
τα παχιά σκουλήκια να το περιμένουν σε ένα λιβάδι καθώς χαράζει
και αποκαλεί τον ουρανό δικό του.
Μα ένα φυλακισμένο πουλί στέκει πάνω από τον τάφο των ονείρων
Η σκιά του ουρλιάζει πάνω στου εφιάλτη την κραυγή
τα φτερά του είναι ψαλιδισμένα και
τα πόδια του δεμένα
έτσι ανοίγει το στόμα του και τραγουδά
Το φυλακισμένο πουλί τραγουδά
με έναν φοβισμένο σκοπό
για πράγματα άγνωστα
μα επιθυμητά από καιρό
και η μελωδία του ακούγεται
στο μακρινό βουνό
γιατί το φυλακισμένο πουλί
τραγουδά την ελευθερία.
Για τα γηρατειά
Όταν με βλέπεις να κάθομαι ήσυχα
Σαν ένας τσουβάλι αφημένο στο ράφι
Τον εαυτό μου αφουγκράζομαι
Η φλυαρία σου πηγαίνει στράφι.
Σταμάτα! Μη με λυπάσαι!
Στοπ! Μη με συμπονάς!
Κατανόηση, ναι, να την έχω
Αλλά και χωρίς αυτήν αντέχω!
Όταν τα κόκαλά μου τρίζουν και πονάνε
Και τα πόδια μου στη σκάλα δεν πάνε
Θα σου ζητήσω μόνο μια χάρη
Στην πολυθρόνα κανείς να μη με βάλει
Κι όταν με βλέπεις να σκοντάφτω
Μη με παρεξηγείς
Κουράστηκα, δεν τεμπελιάζω
Είμαι σχετικά υγιής
Είμαι η ίδια που ήμουνα παλιά
Κάπως λιγότερη ανάσα και πνευμόνια
Λιγότερο σαγόνι και μαλλιά
Μα τυχερή που αναπνέω ακόμα.
Γυναικεία δουλειά
Έχω να κοιτάξω τα παιδιά
Να μαντάρω ρούχα μια αγκαλιά
Το πάτωμα να σφουγγαρίσω
Στα μαγαζιά να πάω να ψωνίσω
Ύστερα το κοτόπουλο να ψήσω
Το μωρό να καθαρίσω
Μια παρέα να τραπεζώσω
Πουκάμισα να σιδερώσω
Τον κήπο να βοτανίσω
Και τα μικρά να ντύσω
Την κονσέρβα να ανοίξω
Το αχούρι να τακτοποιήσω
Τους αρρώστους να γιατροπορέψω
Και τα βαμβάκια να μαζέψω
Λάμψε πάνω μου, ήλιε
Βρέξε με, βροχή
Πέσετε απαλά δροσοσταλίδες
Το μέτωπό μου να δροσιστεί.
Θύελλα, πάρε με από εδώ
Με τον άνεμο τον πιο δυνατό
Άσε με να αιωρούμαι στον ουρανό
Μέχρι να ξεκουραστώ.
Πέσετε απαλά, χιονονιφάδες
Με λευκά παγωμένα
Φιλιά καλύψτε με και
Αφήστε με να κοιμηθώ μια βραδιά.
Ήλιε, βροχή, ανάγλυφε ουρανέ
Βουνό, ωκεανέ, πέτρα και φύλλο
Αστέρι λάμψε, φεγγάρι γέλα
Μόνο εσάς έχω για φίλο.
Στην ιατρική σχολή του πολύφημου πανεπιστημίου του Stanford, μια ομάδα κορυφαίων ερευνητών μελετά εδώ και χρόνια την αλληλεπίδραση ανάμεσα στο κοινωνικό περιβάλλον, το νου, τον εγκέφαλο και το σώμα, προκειμένου να καταλάβει με ποιους τρόπους η μοναξιά, το άγχος ή η ανθρώπινη συνύπαρξη και η υποστήριξη μπορούν να επηρεάσουν την υγεία.
Ο επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας Dr. David Spiegel δήλωσε πρόσφατα ότι το καλύτερο πράγμα που μπορεί να κάνει ένας άντρας για την υγειά του, είναι να βρει μια σύντροφο και να παντρευτεί. Μια γυναίκα, το καλύτερο που έχει να κάνει για να προστατέψει την υγεία της είναι να καλλιεργεί και να φροντίζει τη σχέση με τις φιλενάδες της. Όλοι στο ακροατήριο γέλασαν. Όμως ο Dr. David Spiegel σοβαρολογούσε. Η φράση του συνόψιζε τα ερευνητικά αποτελέσματα μιας ολόκληρης δεκαετίας.
Ήδη από το 2002, αρκετοί ερευνητές μελετούν τη σημασία της γυναικείας φιλίας. Αρχικά αντίστοιχες έρευνες έμοιαζαν να αναζητούν το αυτονόητο και αντιμετωπίζονταν με ειρωνεία. Όλοι ξέρουν ότι για τις γυναίκες, οι φίλες είναι οι πιο «σημαντικοί άλλοι». Ξέρουν επίσης ότι οι γυναίκες συνδέονται με τρόπο διαφορετικό από εκείνον των αντρών, ότι επικοινωνούν διαφορετικά, αγαπούν διαφορετικά, βλέπουν τον κόσμο με άλλο μάτι. Η επιστήμη απέδειξε (σε μια έρευνα – σταθμό από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Λος Άντζελες – UCLA) ότι γυναικείος εγκέφαλος αντιδρά στο άγχος παράγοντας οξυτοκίνη -την περιβόητη «ορμόνη της αγάπης». Χάρη σε αυτήν, η αντίδραση «πολεμάω ή φεύγω» (fight or flight) μαλακώνει κι έτσι η γυναίκα αποφεύγει τις δύο ακραίες συμπεριφορές και αντιδρά πιο ήπια. Η οξυτοκίνη είναι αυτή που προσφέρει το βιολογικό κίνητρο στις γυναίκες να συνυπάρχουν με άλλες γυναίκες και επίσης να φροντίζουν τα παιδιά τους.
Επιπλέον, ο διαφορετικός τρόπος με τον οποίο συνδέονται και συνυπάρχουν οι γυναίκες τις βοηθά να αντιμετωπίζουν το άγχος και πολύ δύσκολες δοκιμασίες στη ζωή τους. Ο ποιοτικός χρόνος που έχει μια γυναίκα με τις φίλες της προκαλεί στον οργανισμό της την παραγωγή περισσότερης σεροτονίνης, ενός νευροδιαβιβαστή που βοηθά στην καταπολέμηση της κατάθλιψης και δημιουργεί ένα αίσθημα ευεξίας. Οι γυναίκες μοιράζονται συναισθήματα, ενώ οι άντρες δημιουργούν σχέσεις με άξονα τις δράσεις τους. Είναι εξαιρετικά σπάνιο για έναν άντρα να καθίσει να μιλήσει με τους φίλους του για το πώς αισθάνεται ή για το πώς πάνε τα πράγματα στη ζωή του. Θα μιλήσει για τον αθλητισμό, για τα αυτοκίνητα, για το ψάρεμα, για το στρατό. Ναι. Για το πώς αισθάνεται; Ποτέ.
Οι γυναίκες αυτό είναι που κάνουν μεταξύ τους. Ανοίγουν την ψυχή τους και μοιράζονται. Με τις φίλες, με τις αδερφές, με τις μαμάδες τους. Οι επιστήμονες τώρα ξέρουν ότι αυτός ο χρόνος που περνάνε οι γυναίκες μαζί με άλλες γυναίκες είναι τόσο σημαντικός για την υγεία και τη φυσική τους κατάσταση, όσο το τρέξιμο και η άθληση γενικότερα. «Τείνουμε να πιστεύουμε ότι φροντίζουμε το σώμα μας όταν γυμναζόμαστε και να θεωρούμαι ότι είναι χαμένος, μη παραγωγικός ο χρόνος που περνάμε απλά για να είμαστε με τους φίλους μας». Η επιστημονική έρευνα αποδεικνύει το μεγάλο λάθος και τονίζει ότι, στην πραγματικότητα, η αδυναμία ενός ανθρώπου να δημιουργεί και να διατηρεί ποιοτικές διαπροσωπικές σχέσεις, όπου μοιράζεται τα συναισθήματά του, είναι το ίδιο καταστροφική για την υγεία όσο το κάπνισμα.
Εμπρός λοιπόν, να επενδύσουμε ξανά χρόνο και φροντίδα στις παρέες των γυναικών! Κάνουν καλό στην υγεία!
Μη σπας τα φτερά ενός πουλιού κι έπειτα του ζητάς να πετάξει .
Μη θρυμματίζεις μια καρδιά κι έπειτα της ζητάς να αγαπήσει.
Μη συνθλίβεις μια ψυχή κι έπειτα της ζητάς να είναι ευτυχισμένη.
Μη βλέπεις ασχήμια στους ανθρώπους και περιμένεις εκείνοι να δουν ομορφιά σε σένα.
Μην κρίνεις τους ανθρώπους και περιμένεις εκείνοι να σε στηρίξουν στις δυσκολίες.
Μην παίζεις με τη φωτιά και περιμένεις να παραμείνεις απολύτως ασφαλής.
Η ζωή είναι δούναι και λαβείν.
Δεν είναι δυνατόν να μοιράζεις κακία και να περιμένεις να εισπράξεις καλοσύνη.
Δεν είναι δυνατόν να μοιράζεις καλοσύνη και να περιμένεις να εισπράξεις κακία .
Najwa Zebian
Στην μακρινή μας Ινδία διηγούνται ένα παραμύθι, απ’ αυτά που σου αφήνουν κάποιο χαμόγελο, γιατί έχουν ένα αναπάντεχα διδακτικό τέλος.
Μια φορά και έναν καιρό ήταν ένας αυτοκράτορας, που είχε διαλέξει σαν προσωπικό του σύμβουλο ένα πολύ σοφό γέροντα που όμως είχε ένα μεγάλο ελάττωμα, συνεχώς επαναλάμβανε, “ότι σου συμβαίνει είναι για το καλό σου… ότι σου συμβαίνει είναι για το καλό σου”…
Ο αυτοκράτορας όμως παρόλο που το “ελάττωμα” του σοφού τον εκνεύριζε, τον κρατούσε κοντά του γιατί οι συμβουλές και η σοφία του, τού ήταν πολύ χρήσιμα και γι΄ αυτό το λόγο, τον έπαιρνε πάντα μαζί του, ειδικά όταν απομακρυνόταν από το παλάτι.
Μια βροχερή μέρα, ο αυτοκράτορας αποφάσισε να καλλωπιστεί και αφού τον έπλυναν οι γυναίκες της αυλής, ζήτησε από τον κουρέα να τον ξυρίσει και να του κάνει μανικιούρ.
Την ώρα όμως που ο κουρέας του έκοβε τα νύχια, ακούστηκε ένας κεραυνός τόσο δυνατός που ο αυτοκράτορας και ο κουρέας τρόμαξαν τόσο πολύ που ο κουρέας έκοψε το μικρό δαχτυλάκι του αυτοκράτορα… Κραυγές, πόνου και θυμού κυρίευσαν τον αυτοκράτορα που έπεσε πάνω στον κουρέα με μεγάλη οργή: “Γρήγορα στην φυλακή, ανάξιε, έκοψες το δάχτυλο του αυτοκράτορα, θα σαπίσεις μέσα στην φυλακή για τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής σου!” Τότε επενέβη ο σοφός γέρος και άρχισε πάλι να επαναλαμβάνει: “ότι σου συμβαίνει είναι για το καλό σου…, ότι σου συμβαίνει είναι για το καλό σου”…
Ο αυτοκράτορας γεμάτος οργή, φώναξε: “Φτάνει πια, με αυτές τις ανοησίες, σε βαρέθηκα όλα αυτά τα χρόνια και εσύ στην φυλακή, έτσι θα μπορείς ν’ ακούς μόνος σου τις βλακείες σου μέχρι το τέλος της ζωής σου!”
Την επόμενη μέρα ο αυτοκράτορας, για να ξεθυμώσει και να χαλαρώσει, αποφάσισε να πάει κυνήγι στο δάσος, βέβαια μόνος του, μια και είχε φυλακίσει τον γέροντα σοφό που συνήθως τον ακολουθούσε παντού. Ενώ βρισκόταν στο δάσος, ξαφνικά τον περικύκλωσαν οι πολεμιστές-αιρετικοί της θεάς Κάλι, τον συνέλαβαν και ήταν πολύ ευτυχισμένοι που βρήκαν ένα θύμα για να το θυσιάσουν στην θεά τους. Ο αυτοκράτορας, φώναξε, ούρλιαξε, παρακάλεσε, αλλά τίποτα. Εκείνοι είχαν αποφασίσει να τον θυσιάσουν στη θεά Κάλι που ήταν η θεά του κακού και γιόρταζε εκείνη τη μέρα. Τον έντυσαν λοιπόν με το ειδικό ράσο, τον άλειψαν με το ιερό τους λάδι, τον έδεσαν στον βωμό και ενώ ο αρχηγός ήταν έτοιμος να του μπήξει το μαχαίρι στην καρδιά, είδε, με τρόμο, πως από το θύμα έλλειπε ένα μέλος- το μικρό του δαχτυλάκι, βρίζοντας και φτύνοντας τον έλυσε, γιατί δεν επιτρεπόταν να θυσιάσουν κάποιον που δεν ήταν αρτιμελής και έτσι τον άφησαν να φύγει…
Ακόμα ζαλισμένος, ο αυτοκράτορας γρήγορα έτρεξε στο παλάτι του και στο δρόμο κατάλαβε τι είχε γίνει,ο σοφός γέροντας είχε δίκιο και ευτυχώς που σε εκείνο το ατύχημα τού έκοψε ο κουρέας το δάχτυλο και έτσι σώθηκε η ζωή του. Τι σημασία είχε ένα δαχτυλάκι λιγότερο μπροστά στον κίνδυνο που είχε διατρέξει; Καλύτερα ζωντανός και με ένα δάχτυλο λιγότερο παρά νεκρός!
Φτάνοντας στο παλάτι ο αυτοκράτορας, πήγε αμέσως στις φυλακές και ελευθέρωσε τον κουρέα και μετά πήγε στον σοφό γέροντα, μπήκε στο κελί τον αγκάλιασε και του είπε: “Φίλε μου, συγχώρεσε με, για το κακό που σου έκανα, τι τυφλός που ήμουνα. Με συνέλαβαν οι αιρετικοί της θεάς Κάλι και ενώ ήταν έτοιμοι να με θυσιάσουν, είδαν πως μου έλειπε το μικρό μου δαχτυλάκι και με άφησαν να φύγω, είχες δίκιο φίλε μου, “ότι μας συμβαίνει είναι για το καλό μας!” Συγχώρεσε με φίλε μου, θα είσαι πάντοτε κοντά μου και όλο το βασίλειο σου ανήκει…
Αλλά τώρα πες μου σε παρακαλώ πολύ, εσύ, που σε έβαλα φυλακή, “που είναι το καλό που συνέβηκε σε σένα;” Με ηρεμία ο γέροντας κοίταξε τον αυτοκράτορα και του απάντησε: “Βλέπετε εξοχότατε, εάν δεν με είχατε φυλακίσει θα σας είχα συνοδέψει, όπως πάντα, στο κυνήγι σας στο δάσος και σε εμένα δεν λείπει κανένα δάχτυλο…! “Ότι μας συμβαίνει είναι για το καλό μας”.
Από το antikleidi
Ονομασίες των 8 ανέμων του Ανεμολογίου:
1) Βοριάς(αρχ. Βορρέας, από κει και η μπόρα) και Νοτιάς στη γλώσσα των στεριανών, Τραμουντάνα (trans+ montanus= πάνω από τα βουνά )και Όστρια ( λατινικο auster=νότιος)στη γλώσσα των καραβίσιων
· Του μικρού βοριά παράγγειλα, να ‘ναι καλό παιδάκι.
Μη μου χτυπάει πορτόφυλλα και το παραθυράκι.
Οδυσσέας Ελύτης
· Φύσηξε βοριάς μαΐστρος τραμουντάνα
και της σήκωσε το ποδοφούστανό της
και της φάνηκε ο ποδαστράγαλός της.
έλαμψε ο γιαλός.
(νεραντζούλα φουντωτή )
· οξειδώθηκα μες στη νοτιά των ανθρώπων
μακρινή μητέρα ρόδο μου αμάραντο.
Οδυσσέας Ελύτης
2) Ανατολικός και Δυτικός άνεμος
Απηλιώτης( από +ήλιος , δηλ από την ανατολή ) και Ζέφυρος (Ο Ζέφυρος στην ελληνική μυθολογία ήταν προσωποποίηση του δυτικού ανέμου Θεωρείται γιος της Ηούς και του Αστραίου, αδελφός του Βορέα) για τους στεριανούς, Λεβάντες ( ισπανική λέξη levante= ανατολή) και Πουνέντες (ponente = δύση ) για τους ναυτικούς.
3) Βορειοανατολικός και Νοτιοδυτικός
Μέσης και Λίβας (ονομασίες με ελληνική καταγωγή Λιψ=Λίβυος ) , ενώ για τους θαλασσινούς Γρέγος. (grego ερχόταν από τη χώρα των Γραικών, μια και σημείο αναφοράς για την ονομασία των ανέμων ήταν η Μάλτα)και Γαρμπής(βενετσιανικο garbin το οποίο με τη σειρά του προέρχεται από το αραβικό غربي (garbī) που σημαίνει δυτικός.)
· Έβραζε το κύμα του Γαρμπή (Καββαδίας )
4) Βορειοδυτικός και Νοτιανατολικός
Σκίρων (Κορίνθιος ληστής με λημέρι στις Σκιρωνίδες πετρες , τη σημερινή κακιά σκάλα) και Εύρος (εως=αυγή ), που μάλλον έχουν ατονήσει και χρησιμοποιούνται πλέον από όλους σχεδόν οι ναυτικές ονομασίες Μαΐστρος η μαιστράλι ( magistrale= σπουδαίος, σημαντικός )και Σορόκος. (από την αραβική شرقي sharqī = ανατολικός άνεμος, μέσω της ιταλικής-βενετικής scirocco)
· και ο άλλος μαΐστρος με τ’ απάνω του αψηλό μπογάζι
Οδυσσέας Ελύτης
· τα μάτια σου τα κυβερνούσε ΣΟΡΟΚΑΔΑ
κι όλο μουρμούριζες βραχνά : ”Φάλτσο η πορεία…
CAMBAY’S WATER, Πούσι, Νίκος Καββαδίας
Στους Αέρηδες, το μνημείο που βρίσκεται στην Πλάκα, απεικονίζεται ο Αίολος μαζί με τους βοηθούς του ανέμους, Βορρέα, Καικία, Απηλιώτη, Εύρο, Νότο, Λίβα, Ζέφυρο, Σκίρωνα.
Οι σημάντορες άνεμοι που ιερουργούν που σηκώνουν το πέλαγος σαν Θεοτόκο
που φυσούν και ανάβουνε τα πορτοκάλια που σφυρίζουν στα όρη κι έρχονται
Ο Μαΐστρος, ο Λεβάντες, ο Γαρμπής, ο Πουνέντες,
ο Γραίγος, ο Σιρόκος, η Τραμουντάνα, η Όστρια (Αξιον εστί )
Από τον ΛΟΥΔΟΒΙΚΟ ΤΩΝ ΑΝΩΓΕΙΩΝ
Η ΝΥΧΤΑ ΤΗΣ ΑΛΩΣΗΣ ΤΟΥ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ
…ΕΙΧΑΜΕ ΖΗΣΕΙ ΤΗ “ΓΙΟΡΤΗ”
ΑΠΟ ΜΕΣΑ ΤΙΣ ΤΡΕΙΣ ΗΜΕΡΕΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΤΡΕΙΣ ΝΥΧΤΕΣ.
ΟΛΟΙ ΜΕ ΕΝΑ ΣΤΟΜΑ ΙΔΙΟ ΠΑΘΟΣ ΙΔΙΟ ΑΙΣΘΗΜΑ .
ΖΗΣΑΜΕ ΓΙΑ ΤΡΙΑ ΕΙΚΟΣΙΤΕΤΡΑΩΡΑ
ΜΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΣ ΙΣΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ !
ΗΤΑΝ Ο ΤΙ ΟΝΕΙΡΕΥΤΗΚΑΜΕ
ΓΙΑ ΜΙΑ ΖΩΗ ΠΟΥ ΜΑΣ ΑΞΙΖΕ!….
…ΤΟ ΑΡΜΑ ΜΠΡΟΣΤΑ ΜΑΣ ΣΤΑ 30 ΜΕΤΡΑ
ΕΣΠΡΩΞΕ ΤΗΝ ΠΟΡΤΑ ΠΟΥ ΣΑΝ ΧΑΡΤΙ ΥΠΟΧΩΡΗΣΕ !
ΟΛΟΙ ΤΡΕΞΑΜΕ ΣΤΗΝ ΠΙΣΩ ΑΥΛΗ.
ΚΑΠΟΙΟΙ ΕΠΕΣΑΝ ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΑΝΙΚΟ ΠΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΘΗΚΕ ΚΑΙ ΠΟΔΟΠΑΤΗΘΗΚΑΝ…
ΑΠΟ ΤΗ ΜΕΡΙΑ ΤΗΣ ΣΤΟΥΡΝΑΡΑ Η ΕΚΕΙ ΠΟΡΤΑ ΕΙΧΕ ΠΕΣΕΙ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΣΑ
ΟΠΟΥ ΞΑΦΝΙΚΑ ΕΓΙΝΕ Η ΔΙΕΞΟΔΟΣ ΤΗΣ ΦΥΓΗΣ.
ΕΚΕΙ ΕΝΑΣ ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΟΣ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ ΑΠΡΟΣΜΕΝΑ ΑΛΛΑ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ ΕΥΓΕΝΗΣ ΜΑΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΕ ΝΑ ΠΡΟΣΕΞΟΥΜΕ ΝΑ ΜΗ ΧΤΥΠΗΣΟΥΜΕ
ΣΤΑ ΚΑΓΚΕΛΑ ΤΗΣ ΠΟΡΤΑΣ!
ΕΞΩ ΜΑΣ ΠΕΡΙΜΕΝΑΝ ΜΕ ΓΚΛΟΜΠΣ ΟΙ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΟΙ
ΟΠΟΥ ΧΤΥΠΟΥΣΑΝ ΑΔΙΑΚΡΙΤΩΣ…
ΦΥΓΑΜΕ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΠΛΑΤΕΙΑ ΕΞΑΡΧΙΩΝ
ΤΟ ΡΑΝΤΕΒΟΥ ΜΑΣ (ΤΩΝ ΣΥΓΧΩΡΙΑΝΩΝ ΜΑΣ ΦΟΙΤΗΤΩΝ) ΗΤΑΝ ΤΣΑΜΑΔΟΥ 23 ΣΤΟΥ ΒΑΓΓΕΛΗ ΤΟΥ ΚΑΡΑΤΖΗ,
ΤΗΝ ΥΠΟΓΕΙΑ ΓΚΑΡΣΟΝΙΕΡΑ.
Η ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ ΕΞΩ ΑΠΟΠΝΙΚΤΙΚΗ ΑΠΟ ΤΑ ΔΑΚΡΥΓΟΝΑ!
ΕΝΑΣ ΕΝΑΣ ΕΡΧΟΤΑN,
ΔΕN ΜΑΣ ΕΛΕΙΨΕ ΚΑΝΕΙΣ
ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΕΑ
! Η ΙΩΑΝΝΑ ΕΒΡΑΣΕ ΞΥΝΟΧΟΝΤΡΟ ΚΑΙ ΦΑΓΑΜΕ !ΕΚΕΙ ΞΗΜΕΡΩΘΗΚΑΜΕ
ΜΕ ΣΒΗΣΤΑ ΦΩΤΑ ΠΑΝΩ ΑΠΟ ΤΡΙΑΝΤΑ ΑΤΟΜΑ.
ΤΟ ΠΡΩΙ ΔΥΟ ΔΥΟ ΧΩΡΙΣΜΕΝΟΙ ΚΙΝΗΣΑΜΕ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΑ ΣΤΕΝΑ ΓΙΑ ΤΑ ΣΠΙΤΙΑ ΜΑΣ
Η ΠΟΛΗ ΗΤΑΝ ΑΛΛΙΩΣ!
Η ΛΕΩΦΟΡΟΣ ΑΛΕΞΑΝΤΡΑΣ ΜΕ ΤΑ ΛΕΩΦΟΡΕΙΑ ΚΑΘΕΤΑ ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ
ΟΙ ΚΑΔΟΙ ΠΟΥ ΚΑΠΝΙΖΑΝ ΚΑΙ Ο ΤΡΟΜΟΣ ΠΑΝΤΟΥ …
ΦΤΑΣΑΜΕ ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΥΣ
ΑΛΦΕΙΟΥ 7 ΟΠΟΥ ΜΕΝΑΜΕ.
Ο ΣΤΑΥΡΟΣ Ο ΜΑΝΟΥΣΟΣ
Ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ Η ΚΑΤΕΡΙΝΑ Η ΑΦΡΟΔΙΤΗ Η ΝΤΙΝΑ Ο ΜΑΝΩΛΗΣ Η ΒΟΥΛΑ …
.
ΚΑΤΑ ΤΟ ΜΕΣΗΜΕΡΙ Η ΒΟΥΛΑ ΠΡΟΤΕΙΝΕ ΝΑ ΠΑΜΕ ΜΙΑ ΒΟΛΤΑ ΚΑΤΩ ΝΑ ΔΟΥΜΕ ΤΙ ΓΙΝΕΤΑΙ
ΔΙΣΤΑΣΑ ΑΛΛΑ ΕΠΕΜΕΝΕ..,
ΜΕ ΚΡΑΤΟΥΣΕ ΑΓΚΑΖΕ ΚΑΙ ΠΕΡΠΑΤΟΥΣΑΜΕ ΒΙΑΣΤΙΚΑ !
ΑΥΤΟ ΔΕΝ ΗΤΑΝ ΑΘΗΝΑ!
ΛΙΓΟΣΤΟΙ ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΠΑΝΤΟΥ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΟΧΗΜΑΤΑ
ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ
ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΤΗΣΙΩΝ ΜΑΚΡΙΑ ΕΙΔΑΜΕ ΤΙΣ ΚΛΟΥΒΕΣ ΝΑ ΚΡΥΒΟΥΝ ΤΗΝ ΡΗΜΑΓΜΕΝΗ
ΠΟΡΤΑ ΤΟΥ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ …
ΣΤΗΝ ΠΛΑΤΕΙΑ ΚΑΝΝΙΓΚΟΣ ΕΙΔΑ ΠΑΝΩ ΣΤΟ ΠΕΖΟΔΡΟΜΙΟ ΜΙΑ ΚΟΤΣΙΔΑ ΑΠΟ ΜΑΛΛΙΑ ΚΟΡΙΤΣΙΟΥ
ΗΘΕΛΑ ΤΟΣΟ ΠΟΛΥ ΝΑ ΣΚΗΨΩ ΝΑ ΤΗΝ ΠΑΡΩ ΑΛΛΑ Ο ΦΟΒΟΣ ΔΕΝ ΜΟΥ ΤΟ ΕΠΕΤΡΕΨΕ….
ΕΝΑ ΜΗΝΑ ΜΕΤΑ
ΜΑΖΙ ΜΕ ΤΟΣΟ ΚΟΣΜΟ
ΚΑΠΟΙΟΙ ΑΠΟ ΕΜΑΣ ΑΠΟ Τ ΑΝΩΓΕΙΑ ΠΙΑΣΤΗΚΑΝ …
Ο ΣΤΑΥΡΟΣ Ο ΣΑΛΟΥΣΤΡΟΣ
Ο ΜΑΝΩΛΗΣ ΔΡΑΜΟΥΝΤΑΝΗΣ
Ο ΑΔΕΡΦΟΣ ΜΟΥ
ΚΙ ΕΓΩ
ΚΑΝΑΜΕ 56
ΜΕΡΕΣ Ο ΚΑΘΕΝΑΣ ΣΕ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΑ ΚΡΑΤΗΤΗΡΙΑ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΙ
ΤΟΣΟ ΛΙΓΟ
ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΕ ΤΟΣΟΥΣ ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΠΟΥ ΕΚΑΝΑΝ ΧΡΟΝΙΑ ΦΥΛΑΚΗ ΚΑΙ ΕΞΟΡΙΑ
ΜΕΤΑ ΕΓΙΝΕ Η ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗ ΚΑΙ ΜΑΣ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΑΝ …
Η ιστορία του αγώνα των Ελλήνων για την ελευθερία είναι γεμάτη από ηρωικά πρόσωπα και ηρωικές πράξεις που ειδικά στην εποχή μας ελάχιστα μνημονεύονται. Κι όμως, η Ελλάδα είναι γεμάτη από τοπικούς ήρωες που τα κατορθώματά τους σημάδεψαν τους τόπους τους και με το πέρασμα των αιώνων εξελίχθηκαν σε περισσότερο ή λιγότερο γνωστούς θρύλους.
Μια τέτοια περίπτωση είναι και η Μαρούλα της Λήμνου, που αν και έχει μνημονευθεί ακόμα και από τον ίδιο τον Κωστή Παλαμά, για την συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων βρίσκεται στην αφάνεια.
«ΑΘΗΝΑΪΚΑ ΝΕΑ», 25.3.1939, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»
Η Μαρούλα Κομνηνή συνδέεται με την πολιορκία του Κάστρου της παραλίας του Κότσινου ή Κότσινα, στον κόλπο του Πουρνιά, γύρω στα 1475, από τον Σουλεϊμάν Πασά.
Το κάστρο αυτό το είχαν χτίσει οι Ενετοί τον 13ο αιώνα, αφού είχαν υψώσει πρώτα στο σημείο τεχνητό λόφο.
Το 1478, ο Σουλεϊμάν Πασάς πολιόρκησε το Κάστρο του Κότσινα με σκοπό να καταλάβει ολόκληρο το νησί.
Οι Έλληνες, μαζί με τους Ενετούς, αμύνθηκαν με επικεφαλής τον Ισίδωρο Κομνηνό, πατέρα της νεαρής Μαρούλας.
Κατά τη διάρκεια της πολιορκίας ο Κομνηνός σκοτώνεται, οι αμυνόμενοι μένουν ακέφαλοι και το κάστρο – μαζί του και ολόκληρο το νησί, απέχειελάχιστα από το να κυριευθεί από τους Οθωμανούς.
Τότε, σύμφωνα με τον θρύλο, η 17χρονη Μαρούλα βλέποντας ότι το ηθικό των υπερασπιστών του κάστρου είχε καταρρεύσει, άρπαξε το ξίφος και τον υπόλοιπο οπλισμό του πατέρα της και καλώντας τους να αντισταθούν, ρίχτηκε στη μάχη.
Οι Οθωμανοί ηττήθηκαν και η Λήμνος, έστω για λίγα ακόμα χρόνια απέφυγε τον οθωμανικό ζυγό.
Οι Ενετοί για να την ευχαριστήσουν τής υποσχέθηκαν μεγάλα πλούτη και της γάμο με ισχυρό Ενετό άρχοντα. Η ίδια πάντως αρνήθηκε, απαντώντας πως ό,τι έκανε το έκανε για το νησί της.
Η ιστορία της Μαρούλας έφτασε, στόμα με στόμα και στον Ισουίτη Ντοντίνι που το 1669, έγραψε γι’ αυτήν ποίημα .Ο Αριστομένης Προβελέγγιος έκανε την ιστορία της θεατρικό έργο, το 1891 ενώ το 1885 ο Κωστής Παλαμάς γράφει για τη Μαρούλα το ποίημα του «Η κόρη της Λήμνου».
(…)
Νά τ’ Αγιονόρους η κορφή· στον ίσκιο τ’ αποκάτου,
σα βρέφος μες στην κούνια του, σα βρέφος που ησυχάζει,
και σκύβει ένας δράκοντας σ’ αυτό και το σκεπάζει
,τη Λήμνο με τα χαμηλά βουνά γιά ιδές μπροστά σου,
κι εκεί, δειλό τραγούδι μου, σταμάτα τα φτερά σου!
Τούρκοι βροντούν στον κάμπο της και λάμπουν και μαυρίζουν,
και τριγυρίζουν το νησί, το Κάστρο φοβερίζουν,
και όλο πύργους χτίζουνε, κι όλο χαντάκια ανοίγουν·
σημαίες ολοκόκκινες κι άσπρα σαρίκια σμίγουν.
(…)
Από εκείνη τη στιγμή που έπεσε στα τείχη
νεκρός από φαρμακερή σαΐτα, —μαύρη τύχη!
εδείλιασε κι ελούφαξεν η χώρα πέρα πέρα.
Μα ξέρεις πως του γέροντα Λημνιώτ’ η θυγατέρα,
η Μάρω, το αρχοντικό κορμί, της Λήμνου η κόρη,
τρέχει στους κάμπους του νησιού και στου νησιού τα όρη,
και σέρνει άντρες πίσω της και αρματώνει νιάτα,
κι έχει σε κάθε προκοπή, σε κάθε, τα πρωτάτα;
Ξέρεις πως μόλις άψυχο της φέραν το κορμί του,
επήρε την ασπίδα του κι εζώσθη το σπαθί του,
και πνίγοντας μες στην καρδιά τα δάκρυα τα γυναίκεια,
τώρα σκορπούν τα μάτια της αντρίκει’ αστροπελέκια;
(…)
Απ’ του πατέρα το χαμό, από την ίδια ώρα
επήρ’ αράδα τα χωριά και αραδιαστά τη χώρα.
Μιλούσε κι είχε στη φωνή μια μυστική γλυκάδα,
εσώπαινε, κι εμίλαγε της όψης η εμορφάδα.
Αλλά της Λήμνου η σπλαχνική δεν ήτο πλέον κόρη
που μάζωνε την έρημη γυναίκα και τ’ αγόρι,
κι αγρύπναε στον άρρωστο με καλοσύνη τόση,
είχε της μάνας τον καημό και του γιατρού την γνώση,
νεράιδ’ άλλοι την έλεγαν, και άλλοι Παναγία,
κι όλοι Θεού ευλογία.
Το 1969, ο Διδασκαλικός Σύλλογος Λήμνου χρηματοδότησε την ανέγερση αγάλματος της Μαρούλας, ύψους 3 μέτρων, από τον Ιπποκράτη Σαβούρα.
Η Μαρούλα όμως «ζει» και μέσω του δημοτικού κινηματοθεάτρου Μαρούλα, στην πρωτεύουσα της Λήμνου, Μύρινα στο οποίο γενιές και γενιές παρακολούθησαν και παρακολουθούν κινηματογράφο.
Από τον Πέτρο
Ο Χάρλοου έβαλε μωρά-πιθήκους, σε διάφορη είδη κοινωνικής απομόνωσης (ουσιαστικά μακριά από τις μητέρες τους) για να διερευνήσει πως η απομόνωση επηρεάζει την ανάπτυξη τους. Ενώ οι μελέτες αυτές είναι εξαιρετικά αμφιλεγόμενες και ανήθικες για τα σημερινά δεδομένα, αποκαλύπτουν πολλά για την ανάγκη μας περί κοινωνικής σύνδεσης και επαφής.
Σε αυτό το πείραμα, ο Χάρλοου δημιούργησε «υποκατάστατες μητέρες» για τους πιθήκους, από σύρμα και ξύλο. Δημιούργησε τους εξής δύο τύπους μητέρων:
1) Μητέρες φτιαγμένες μόνο από σύρμα που όταν πήγαιναν κοντά οι πίθηκοι έβρισκαν τροφή
2) Μητέρες που καλύπτονταν από ύφασμα που παρείχαν ανακούφιση και ζεστασιά, αλλά χωρίς φαγητό.
Ο Χάρλοου ανακάλυψε ότι τα μωρά-πίθηκοι πέρασαν το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου τους προσκολλημένα στις μητέρες που ήταν καλυμμένες με ύφασμα. Κατέβαιναν και πήγαιναν στη γυμνή μητέρα για φαγητό, αλλά στη συνέχεια έφευγαν γρήγορα και επέστρεφαν πίσω στις μητέρες που καλύπτονταν από ύφασμα, για να νιώσουν ανακούφιση.
Το πείραμα αυτό έδειξε ότι η σχέση νηπίου-μητέρας ήταν κάτι περισσότερο από μία απλή παροχή τροφής, αλλά σχετίζεται ισχυρά και άμεσα με την ανακούφιση, τη ζεστασιά και την ασφάλεια.
Σε επόμενα πειράματα, ο Χάρλοου παρατήρησε πώς η ανακούφιση που παρείχε η μητέρα (μέσω της ζεστασιάς και της επαφής) συνέβαλε στην ενίσχυση της ανάπτυξης των μωρών. Διαπίστωσε ότι όταν τα μωρά-πίθηκοι έρχονταν αντιμέτωπα με νέα ερεθίσματα (ή μια δυνητικά απειλητική κατάσταση), θα χρησιμοποιούσαν τη μητέρα τους ως βάση ασφάλειας. Θα πήγαιναν και θα εξερευνούσαν για λίγο το νέο αντικείμενο όμως στη συνέχεια θα επέστρεφαν στη μητέρα τους όταν η κατάσταση γινόταν πολύ αγχωτική ή αφόρητη για αυτά.
Παρ’ όλο που τα πειράματα αφορούσαν πιθήκους, μπορούμε να μάθουμε πολλά από τα ζώα, που ισχύουν για την υγεία και την ψυχολογία των ανθρώπων. Οι πίθηκοι μπορούν να μας διδάξουν πολλά σχετικά με τα συναισθήματα και την ηθική και τα πειράματα του Χάρλοου αποκαλύπτουν ένα πολύ σημαντικό μάθημα για τη δύναμη της ανθρώπινης επαφής και ανακούφισης.
Οι πίθηκοι του Χάρλοου
Παρακολουθήστε ένα σύντομο βίντεο σχετικά με τα πειράματα του Χάρλοου. Θα δείτε πώς τα μωρά πίθηκοι προσκολλώνται στη ζεστασιά και την άνεση και πώς προτιμούν τη «μητέρα» που καλύπτεται από ύφασμα, από τη γυμνή «μητέρα».
Ο Χάρλοου ανακάλυψε πως όταν τα μωρά-πίθηκοι βίωναν ακραία κοινωνική απομόνωση, κοινωνική απόσυρση και έλλειψη σωματικής επαφής και ανακούφισης, συχνά παρουσίαζαν δυσκολίες στις σχέσεις όταν βρίσκονταν με άλλους πιθήκους. Οι περισσότεροι από αυτούς δεν θεραπεύτηκαν ποτέ πλήρως.
Με τον ίδιο τρόπο, η κοινωνική απομόνωση και η απόσυρση μπορούν να έχουν παρόμοια επιρροή και στους ανθρώπους.
Η ψυχολογία της σωματικής επαφής
Γενικά, η ανθρώπινη σωματική επαφή παίζει τεράστιο ρόλο στην προσωπική μας ευημερία και στο πώς συνδεόμαστε με τους άλλους στις σχέσεις μας.
Οι περισσότερες κοινωνικές αλληλεπιδράσεις αποτελούνται τουλάχιστον από κάποιο είδος σωματικής επαφής, είτε πρόκειται για χειραψία, αγκαλιά ή φιλί στο μάγουλο. Ενώ η συγκεκριμένη χειρονομία μπορεί να εξαρτάται από την κουλτούρα, πολλές καθημερινές ανθρώπινες αλληλεπιδράσεις χρησιμοποιούν την σωματική επαφή για να βοηθήσουν στο ‘χτίσιμο’ ενός αξιόπιστου δεσμού με τους άλλους.
Η ανθρώπινη σωματική επαφή συνιστά σημαντικό μέρος της μη λεκτικής επικοινωνίας. Όταν χρησιμοποιείται σωστά, μπορεί να ενεργοποιήσει ένα ευρύ φάσμα διαφορετικών θετικών συναισθημάτων, όπως χαλάρωση, άνεση, ασφάλεια ή χαρά.
Σε γενικές γραμμές, η επαφή είναι ένας σημαντικός τρόπος να παίρνουμε πληροφορίες για τον κόσμο μας και να τον κατανοούμε καλύτερα.
Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Psychological Science1 ανακάλυψε ότι η εξερεύνηση αντικειμένων μέσω της αφής μπορεί συχνά να μας δώσει μια πιο λεπτομερή και ανθεκτική μνήμη αυτού του αντικειμένου. Ακόμα μία ενδιαφέρουσα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο journal Nature Scientific Reports2 ανακάλυψε ότι όταν νιώθουμε πως μας ‘εξαπατούν’ τα μάτια μας, συχνά στηριζόμαστε στα δάχτυλά μας για να αξιολογήσουμε την πραγματικότητα.
Η αφή κάνει τα πράγματα πιο ρεαλιστικά για εμάς. Είναι μια άμεση σύνδεση με τον κόσμο και τον περίγυρο μας. Αυτό δεν είναι μόνο αλήθεια για την καλύτερη κατανόηση της πραγματικότητάς μας, αλλά και για την καλύτερη κατανόηση του εαυτού μας και των σχέσεών μας με τους άλλους.
Σε μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Frontiers of Psychology3, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι η τρυφερή, συναισθηματική σωματική επαφή– όπως το αργό χάδι ή το χάιδεμα – μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη μιας υγιούς αίσθησης του εαυτού και του σώματος.
Η αφή μας κάνει περισσότερο συνειδητοποιημένους ως προς τα προσωπικά μας όρια και είναι αυτή που τροποποιεί τα όρια, αφήνοντας κάποιον άλλον να εισέλθει στον “προσωπικό μας χώρο”. Αυτός ο τύπος οικειότητας – τόσο ο φιλικός όσο και ο ρομαντικός – συχνά μας επιτρέπει να συνδεθούμε με ένα άλλο άτομο σε ένα βαθύτερο επίπεδο.
Η σωματική επαφή καλλιεργεί τη σύνδεση στη σχέση. Αυτό ισχύει τόσο για μια ερωτική σχέση όπου η σωματική επαφή εκφράζεται με το φιλί, την αγκαλιά ή το σεξ όσο και για μια φιλική σχέση όπως σε μια αθλητική ομάδα, που χρησιμοποιεί το ‘κόλλα το’ και μυστικές χειραψίες για να ενδυναμώσει τη συντροφικότητα και την ομαδική συνοχή.
Ένα από τα καλύτερα παραδείγματα για το πώς η επαφή δημιουργεί τη σύνδεση, είναι μια συναρπαστική μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Scientific Reports και η οποία ανακάλυψε ότι όταν οι σύντροφοι κρατιούνται χέρι-χέρι, η αναπνοή και ο καρδιακός τους ρυθμός συχνά συγχρονίζονται.
Αυτό απεικονίζει απόλυτα πόσο ισχυρή μπορεί να είναι η επαφή όταν πρόκειται για το ‘χτίσιμο’ ενός ισχυρού ρομαντικού δεσμού με κάποιον.
Δώστε προσοχή στην ανάγκη σας για επαφή
Όπως τα τρόφιμα και το νερό, έτσι και η ανθρώπινη επαφή είναι μια ανάγκη που όλοι πρέπει να ικανοποιούμε στη ζωή μας.
Φυσικά, ο καθένας έχει διαφορετικά “επίπεδα άνεσης” με το άγγιγμα. Μερικοί άνθρωποι μπορεί να είναι πιο ντροπαλοί και προστατευτικοί από άλλους όταν πρόκειται για διάφορες μορφές σωματικής οικειότητας. Η αλήθεια όμως είναι, ότι όλοι χρειαζόμαστε κάποιο στοιχείο επαφής στη ζωή μας για να είμαστε ευτυχισμένοι και ικανοποιημένοι.
Αυτό ισχύει ιδιαίτερα όταν έχουμε μια κακή ή αγχωτική ημέρα. Για παράδειγμα, μια νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο PLOS ONE4 διαπίστωσε ότι μια αγκαλιά από κάποιον (ειδικά από έναν φίλο ή μέλος της οικογένειας) βοηθά στη μείωση του άγχους και των αρνητικών συναισθημάτων.
Όλοι χρειαζόμαστε ανθρώπους να είναι εκεί για μας όταν είμαστε συναισθηματικά ‘πεσμένοι’. Η επαφή είναι ένας τρόπος που οι άνθρωποι μπορούν να μας στηρίξουν κατά τη διάρκεια δύσκολων στιγμών και να δείξουν ότι νοιάζονται χωρίς να χρειάζεται να πουν τίποτα. Όταν εισπράττουμε αυτή τη σωματική υποστήριξη από κάποιον, αισθανόμαστε ότι είμαστε λιγότερο μόνοι στον κόσμο και μας δίνει ανακούφιση να γνωρίζουμε ότι οι άλλοι άνθρωποι μας προσέχουν.
Μια από τις πιο προφανείς ανάγκες για επαφή και οικειότητα προέρχεται από τις συντροφικές σχέσεις μας, τα ραντεβού και το γάμο. Χωρίς σωματική οικειότητα, μια σχέση δεν μπορεί να διατηρηθεί. Θέλουμε να μπορούμε να επικοινωνούμε με ανθρώπους σε σωματικό επίπεδο (και είναι κάτι περισσότερο από απλά σεξουαλική επιθυμία). Ακόμα και μόνο τα πρωινά φιλιά και οι νυχτερινές αγκαλιές, μπορούν να κάνουν μεγάλη διαφορά όταν πρόκειται για μία συντροφική σχέση που θέλουμε να αντέξει στο χρόνο.
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία: θέλουμε αλλά και χρειαζόμαστε την ανθρώπινη επαφή.
Αφιερώστε λίγο χρόνο για να σκεφτείτε τη σχέση σας με την επαφή. Ρωτήστε τον εαυτό σας…
Υπάρχει μια σημαντική ισορροπία που πρέπει να βρεθεί στον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιούμε την σωματική επαφή και στον τρόπο που ικανοποιούμε την ανάγκη μας γι’ αυτήν.
Η απομάκρυνση από την επαφή (και η μη αναζήτηση της οικειότητας) μπορεί να γίνει εξίσου επιζήμια με το να την επιζητά κανείς συνέχεια (και να χρειάζεται συνεχή οικειότητα) έτσι ώστε να είναι ο μόνος τρόπος για να αισθάνεται καλά για τον εαυτό του.
Πάνω απ’ όλα, η ανάγκη μας για επαφή είναι κάτι που πρέπει να προσέξουμε πολύ. Είναι μια σημαντική επιθυμία τόσο σε σωματικό όσο και σε πνευματικό επίπεδο και είναι σημαντικό να έχουμε μια υγιή σχέση με αυτήν και να ικανοποιούμε την ανάγκη μας για αυτήν με έναν ασφαλή και συναινετικό τρόπο.
Από τον Πέτρο
Τα δίσεκτα έτη αποτελούν το 25% των συνολικών ετών και διαθέτουν 366 ημέρες.
Επίσης στα δίσεκτα έτη κατά παράδοση διοργανώνεται η πιο σημαντική παγκόσμια αθλητική συνάντηση: οι Ολυμπιακοί αγώνες οι οποίοι αυτή τη φορά θα γίνουν στο Τόκιο (24 Ιουλίου – 9 Αυγούστου 2020).
Δίσεκτο ονομάζουμε το έτος κατά το οποίο προσμετράμε μια μέρα παραπάνω. Αυτό το κάνουμε για να διορθώσουμε τα σφάλματα που προκαλούνται από τον μη ακριβή υπολογισμό της διάρκειας της ημέρας, μια πλήρους δηλαδή περιστροφής της γης κατά τη μέτρηση του ηλιακού έτους.
Η ετήσια περιφορά της Γης γύρω από τον ήλιο θεωρείται ότι δε διαρκεί μόνο 365 ημέρες αλλά κάτι παραπάνω. Συγκεκριμένα 6 ώρες, 9 λεπτά και 9 δευτερόλεπτα κατά μέσο όρο.
Όμως οι Ρωμαίοι από το 600 π.Χ. ακολουθούσαν ένα ημερολογιακό έτος 365 ημερών, το οποίο κάθε 4 χρόνια προπορευόταν κατά ένα 24ωρο (σχεδόν) από το ηλιακό έτος. Όταν έφτασαν πλέον να γιορτάζουν τις καλοκαιρινές γιορτές του θερισμού μέσα στον ημερολογιακό χειμώνα, αποφάσισαν ότι αυτή η ανακολουθία δεν μπορούσε να συνεχιστεί.
Για να διορθωθεί η ανωμαλία, το 46 π.Χ. ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Ιούλιος Καίσαρας ζήτησε τη βοήθεια του Έλληνα αστρονόμου, μαθηματικού και φιλόσοφου Σωσιγένη. Εκείνος, βασισμένος στις γνώσεις του πατέρα της αστρονομίας Ίππαρχου, υπολόγισε το ηλιακό έτος σε 365 ημέρες και 6 ώρες και ανέλαβε να βρει έναν τρόπο να στριμώξει κάπου τις περισσευούμενες 6 ώρες της χρονιάς.
Αφού πρώτα επιμήκυνε το έτος 46 π.Χ. φθάνοντάς το στις 445 ημέρες – προκειμένου να καλύψει τη διαφορά, όρισε να προστίθεται στο νέο ημερολογιακό έτος μία ημέρα κάθε 4 χρόνια.
Και επειδή αυτή η ημέρα έμπαινε αρχικά εμβόλιμη και χωρίς αρίθμηση μετά τις 23 Φεβρουαρίου, δηλαδή 6 ημέρες πριν από την ρωμαϊκή πρωτομηνιά και ταυτόχρονα πρωτοχρονιά (καλένδες) του Μαρτίου, ονομάστηκε δις έκτη ημέρα (δεύτερη έκτη ημέρα) ή αλλιώς δίσεκτη, εξ ου και το δίσεκτο έτος.
Και ενώ ο χρόνος κυλούσε σύμφωνα με το Ιουλιανό ημερολόγιο, τον 16ο αιώνα παρατηρήθηκε ότι εξαιτίας μιας μικρής απόκλισης (μία ημέρα κάθε 129 χρόνια) η εαρινή ισημερία συνέβαινε στις 11 Μαρτίου, δηλαδή 10 ημέρες νωρίτερα. Έτσι ήρθε το 1.582 μ.Χ. το Γρηγοριανό (νέο) ημερολόγιο να φέρει την εαρινή Ισημερία στα σωστά της μέτρα (21 Μαρτίου) προσθέτοντας μια νέα προϋπόθεση για να χαρακτηριστεί ένα έτος δίσεκτο: Την ακριβή διαίρεση των επαιώνιων ετών με το 400.
Αυτό σημαίνει ότι για κάθε 400 χρόνια που περνούν δεν έχουμε 100 δίσεκτα έτη αλλά μόνο 97 (π.χ. το 1900 ήταν δίσεκτο σύμφωνα με το παλιό αλλά όχι με το νέο ημερολόγιο, ενώ το 2000 και το 2400 είναι δίσεκτα και στα δύο ημερολόγια).
Για το δίσεκτο ή βίσεκτο χρόνο επικρατούν πλήθος προλήψεων και δεισιδαιμονιών, απόρροια της ρωμαϊκής επιρροής. Η δις έκτη εμβόλιμη μέρα θεωρείτο αποφράς και κατ’ επέκταση όλο το έτος. Σ’ αυτό πρέπει να συνετέλεσε το γεγονός ότι οι Ρωμαίοι θεωρούσαν τον Φεβρουάριο ως μήνα των νεκρών και πίστευαν ότι άφηναν τον Άδη και κυκλοφορούσαν για λίγες μέρες ανάμεσα στους ζωντανούς.
Έτσι το δίσεκτο έτος δεν γινόταν η έναρξη εργασίας με μακροχρόνια διάρκεια, όπως φύτευση αμπέλων, θεμελίωση οικιών και σύναψη γάμου. Η πίστη για το δίσεκτο έτος μεταδόθηκε και στους Έλληνες, ύστερα από τη ρωμαϊκή κατάκτηση.
Γι’ αυτό και το έτος κατά το οποίο συμβαίνουν δεινά μεγάλα δεινά (πόλεμοι, λιμοί, μεγάλες φυσικές καταστροφές κ.ά.) καλείται «χρόνος δίσεχτος». Η αντίληψη αυτή απηχείται και στα δημοτικά τραγούδια, όπως στην παραλογή «Του νεκρού αδελφού», με τους στίχους:
Κι εμπήκε χρόνος δίσεκτος και μήνες οργισμένοι
κι’ έπεσε το θανατικό, κι οι εννιά αδερφοί πεθάναν.
Λέγεται ακόμη ότι η λέξη δίσεκτο από ορθογραφική παρανόηση παραπέμπει στο «δυσοίωνο» – λόγω του αρχικού δισ- που συγχέεται με το φοβερό και τρομερό δυσ- (δυστυχία, δυσκολία, δυστοκία).
Η ιρλανδική παράδοση δίνει την ευκαιρία σε κάθε Ιρλανδή να κάνει σε δίσεκτο έτος πρόταση γάμου στον αγαπημένο της, την οποία εκείνος είναι υποχρεωμένος να αποδεχτεί! Και ίσως επειδή κάηκε η γούνα πολλών Ιρλανδών, οι 366 ημέρες της θεόσταλτης ευκαιρίας περιορίστηκαν μόνο σε μία: Την 29η Φεβρουαρίου. Αυτό ήταν και το κεντρικό θέμα της ρομαντικής ταινίας του 2010 «Leap Year» («Δίσεκτο Έτος»).
Το έθιμο θεωρείται ότι επιβλήθηκε δια νόμου το 1288 στη Σκωτία από την βασίλισσα Μαργαρίτα, για να επεκταθεί σύντομα στη Γαλλία, την Ιταλία και (το 1600) στην Αγγλία, ενώ το βρίσκουμε και στο Μόντρεαλ του 1920. Ένα γενναίο πρόστιμο περίμενε τον άντρα που θα αρνούνταν την πρόταση. Θα έπρεπε να αποζημιώσει πλουσιοπάροχα την απογοητευμένη γυναίκα ανάλογα με το εισόδημά του ή έστω να της αγοράσει ένα μεταξωτό φόρεμα.
Κάποιοι ιστορικοί εικάζουν ότι τα 52 χαρτιά της τράπουλας αποτελούν την εξέλιξη ενός ετήσιου ημερολογίου (ανά εβδομάδα) που χρησιμοποιούσαν οι Αιγύπτιοι.
Οι 52 κάρτες συμπλήρωναν ένα ημερολογιακό έτος, ενώ ο τζόκερ (όπως τον αποκαλούμε σήμερα) ήταν το 53ο φύλλο που εκπροσωπούσε την 366η ημέρα του δίσεκτου έτους και κάλυπτε τον μονό αριθμό των 365 ημερών.
Από in.gr
Ψυχοθεραπευτικό Κέντρο ΑΝΕΛΙΞΗΣ του Ανθρώπου
Το Ψυχοθεραπευτικό Κέντρο Ανέλιξης του Ανθρώπου, λειτουργεί από το 1994, προσφέροντας υπηρεσίες Πρόληψης, Θεραπείας και Ψυχικής υγείας, σε οικογένειες, ζευγάρια, και άτομα.Οι κύριες δραστηριότητες του Ψυχοθεραπευτικού Κέντρου Ανέλιξης του Ανθρώπου είναι:
Διευθύνεται από τους
Γεώργιο Μπαρδάνη – Ιωάννα Κουκού.
Διεύθυνση : Σκύρου 80, 11362, Αθήνα.
Τηλ. 210 8842234
e-mail : anelixi80@yahoo.gr